Ziekenhuizen openbaren gegevens mislukte operaties

Op de site van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen is te zien bij hoeveel procent van de patiënten na een operatie nog weefsel met kankercellen achterblijft. Volgens oncologisch chirurg Michel Wouters, bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, is dat percentage een belangrijke graadmeter voor de kwaliteit van kankerbehandelingen.

'Dit is een cijfer dat dokters onderling ook gebruiken om te vergelijken hoe ze het doen', zegt Wouters. 'Na een operatie vragen we als chirurgen vaak als eerste aan elkaar: is het radicaal of niet?'

Wat betekent dat cijfer precies?

'Het laat zien bij hoeveel procent van de operaties tumorweefsel achterblijft. Dus of de chirurg alles heeft weggesneden.'

Zegt dit iets over de overlevingskansen?

'Ja. Zeker bij endeldarmkanker is het een belangrijke voorspeller. Als na de operatie tumorweefsel achterblijft, betekent dat dat de kans groter is dat de kanker terugkomt. De kanker is dan moeilijker te behandelen. Het betekent ook dat de kansen op overleving slechter zijn. Bij borstkanker zegt het minder omdat de overleving daar nog door zo veel andere factoren wordt bepaald, zoals radiotherapie, chemotherapie, of de agressiviteit van de tumor.'

Hoe belangrijk is het dat ziekenhuizen deze cijfers naar buiten brengen?

'Dit is een eerste, belangrijke stap. Tot nu toe hebben ziekenhuizen vooral algemene informatie gepubliceerd. Maar patiënten die kanker hebben, zijn niet op zoek naar cijfers over hoe vaak de dokter zijn handen wast. Die willen meer weten over hun vorm van kanker. Als we eerlijk zijn, is dit ene cijfer natuurlijk beperkt. Ik denk dat er op termijn nog veel meer cijfers zouden moeten komen. Voor borstkanker gebruiken dokters onderling wel dertig indicatoren.'

Waarom doen ze dat?

'Om te kijken hoe ze presteren ten opzichte van de rest. Zodra dokters zien dat ze afwijken van het gemiddelde, zoeken ze uit hoe dat komt. Dat heeft de afgelopen jaren een enorm effect gehad op de uitkomsten. Bij endeldarmkanker is het aantal operaties waarbij tumorweefsel achterblijft landelijk gedaald van 17 naar 5 procent. Bij mij in het ziekenhuis zijn dokters voortdurend aan het kijken hoe ze het doen.'

Doet u dat zelf ook?

'Ja. Ik opereer zelf bij longkanker en melanomen, in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis. Het heeft geen zin om elke week te kijken. Maar wel elke maand.'

Wat heeft dat bij u veranderd?

'Je wordt er scherper van. Wij zagen op een gegeven moment dat onze wachtlijsten lang waren. Met die cijfers zijn we naar de raad van bestuur gegaan en hebben we meer operatietijd gekregen. We zagen ook dat er landelijk gezien na longoperaties veel patiënten onverwacht toch tumorcellen in hun klieren hadden. Daar zijn we alerter op geworden, door die klieren bijvoorbeeld al voor de operatie te bestralen.'

Sommige ziekenhuizen zitten boven de 15 procent. Is dat hoog?

'Het kan een keer toeval zijn. Of ze kunnen complexe patiënten hebben. Daarom zou je de cijfers over meer jaren moeten bekijken. Als je dan nog steeds op dat getal uitkomt, dan is het wel hoog, ja.'

Sommigen rapporteren nul procent. Wordt u dan achterdochtig?

'Nee. Sommige ziekenhuizen hebben weinig patiënten en dan speelt toeval een rol. Ik word alleen achterdochtig als ze dat meerdere jaren achter elkaar hebben.'

Waarom publiceren jullie geen sterftecijfers van deze kankersoorten?

'Die zijn er wel, maar zeggen te weinig over de huidige situatie. Die cijfers zeggen vooral iets over tien jaar geleden. Na tien jaar zie je pas wat het effect is geweest van de behandeling van toen.'

In het begin werd vaak gezegd: ja, maar zo'n cijfer zegt niks.

'Die tijd is voorbij. Dat zeggen we niet meer.'