Wereldwijd kwart miljoen minder proefdieren nodig dankzij Nederlandse richtlijnen
Dankzij gegevensonderzoek van Nederlandse proefdierexperts zullen er naar verwachting vanaf eind dit jaar wereldwijd een kwart miljoen minder proefdieren nodig zijn. De onderzoekers ontdekten dat veel dierenproeven weinig toegevoegde waarde hebben en herschreven vervolgens de internationale richtlijnen. De nieuwe regels treden na goedkeuring van internationale geneesmiddelenautoriteiten en farmaceuten wereldwijd in werking.
De nieuwe richtlijnen passen bij het streven van staatssecretaris van Economische Zaken Van Dam om Nederland in 2025 'koploper' te maken in het gebruik van dierproefalternatieven. Tegen die tijd moeten alle veiligheidstests op dieren in principe vervangen zijn door alternatieven. Nu worden alleen al in Nederland nog jaarlijks zo'n 130 duizend dieren gebruikt om de veiligheid van geneesmiddelen, vaccins en andere chemicaliën te controleren.
Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) herschreef, in samenwerking met onder andere het RIVM en de Hogeschool Utrecht, de richtlijnen na zogeheten backward validation-studies. In dit soort studies kijken wetenschappers naar de resultaten van dierproeven in het verleden en vragen zich af 'hoe nuttig was die test nu echt'?
'Om giftigheid bij zwangerschap uit te sluiten, moet je stoffen nu nog op zowel ratten als konijnen testen', aldus hoofdonderzoeker Jan-Willem van der Laan, senior beoordelaar bij het CBG. 'We ontdekten dat het voor veel stoffen niet uitmaakt of je op ratten of konijnen test. Als je één diersoort vervangt met kweekcellen, kun je de andere achterwege laten.' Volgens de nieuwe richtlijnen is het dan ook niet langer nodig twee verschillende diersoorten te gebruiken voor het controleren op giftigheid van chemicaliën tijdens de zwangerschap.
In een vergelijkbare studie bleek een tweejaarlijkse dierproef om op kankerverwekkendheid te testen voor veel medicijnen onnodig. Een kleinere proef van een halfjaar is in de toekomst voldoende. Het CBG voert de komende jaren meer dergelijke validatiestudies uit, om het aantal proefdieren voor veiligheidstests langzaam maar zeker terug te brengen naar nul.
Merel Ritskes-Hoitinga, hoogleraar proefdierkunde aan het Radboudumc en niet betrokken bij de ontwikkeling van de nieuwe richtlijnen, vindt de studies van Van der Laan te prijzen. 'Prachtig wat men doet. Dit past precies in het streven om het aantal proefdieren flink terug te brengen.' Lopen we nu niet het risico dat chemicaliën minder veilig zijn? Ritskes-Hoitinga: 'De veiligheid van de mens moet het uitgangspunt zijn, zolang dat gebeurt is het in orde. En dat hebben deze onderzoekers goed gedaan.'
Zo proberen onderzoekers het aantal dierproeven te verminderen
Hoewel er al vele jaren alternatieven zijn, neemt het aantal dierproeven slechts mondjesmaat af. Nederlandse onderzoekers verzamelen nu bewijsmateriaal, door gegevens over honderden medicijnen uit te pluizen, om eindelijk de kentering in te zetten. (+)
