‘Weet je waar ‘omicron’ voor staat?’ Alleen in cartoons plaatst het kwade genie geheime codes in zijn werk

‘Delta omicron’ is een anagram van ‘media control’! De eerste besmetting met de omikronvariant in het Verenigd Koninkrijk volgt precies 666 dagen na de eerste besmetting met de alfavariant (666 is het Getal van het Beest!).

Met dergelijke ontmaskeringen hebben Forumlanders, Moederharters en andere complotaficionado’s (naar eigen zeggen) bewezen dat corona niks anders is dan een geplande actie van de Elite om het Volk kapot te maken. Zelfs de oververtegenwoordiging van gymnasiasten bij de FvD-Kamerfractie kon niet voorkomen dat ook de (evident onzinnige) claim dat ‘omicron’ Grieks is voor ‘het einde der tijden’ viral ging.

Maar bewijst dit ook iets? Natuurlijk niet. Ten eerste: alleen in cartoons als Batman en Scooby Doo plaatst het kwade genie moedwillig geheime codes in zijn werk (die uiteindelijk tot zijn ontmaskering leiden). In de echte wereld proberen mensen hun misdaden juist te verbloemen.

Daarnaast is ‘delta omicron’ ook een anagram van ‘erotic almond’ (geen idee welk complot dat impliceert, suggesties kunnen naar de redactie gestuurd worden). En er zijn een kleine tweehonderd landen met een ander aantal dagen tussen beide specifieke besmettingen dan 666, maar die worden gevoeglijk genegeerd door de complotdenkers.

Covid-19 is er pas een jaar of twee, mensen die op zoek gaan naar verborgen boodschappen zijn van alle tijden. Al eeuwenlang wordt gezocht naar verborgen boodschappen in de Bijbel. Door op een willekeurige plek in het boek te beginnen en steevast een vast aantal letters over te slaan, kan een bepaalde code gegenereerd worden. (Zo zit in ‘oormijt’ het OMT verborgen wanneer je alleen de letters op de even posities telt; en er voor het gemak vanuit gaat dat de digraaf ij als een letter telt). Als je maar genoeg varianten uitprobeert van startletter en aantal letters overslaan, vind je vanzelf soms een echt woord in die letterbrij. En de Bijbel is natuurlijk een flink boekwerk, dus met een beetje speurwerk is een woord als ‘vaccin’ of ‘complot’ wel samen te stellen.

Dat bewijst natuurlijk niet dat er inderdaad een verborgen boodschap in de tekst staat, het bewijst hooguit dat de ontdekker te veel vrije tijd heeft. Niet alleen mensen die hun onderzoek doen op Facebook zijn tot dit soort analyses te verleiden. In 1994 publiceerde een hoogstaand statistisch tijdschrift analyses van het bijbelboek Genesis. Deze, op het oog degelijke, analyses zouden sterk bewijs laten zien voor bovengemiddeld veel verstopte woorden in de tekst.

Wat bleek: bij een latere heranalyse bleef niks van hun resultaten overeind. In de analyses uit 1994 was een aantal keuzen gemaakt die ‘toevallig’ tot het sterke bewijs leidden (zoals ‘telt de ‘ij’ als een of twee letters?’). Bij de heranalyse werd aangetoond dat een willekeurige seculiere tekst van dezelfde omvang evenveel verborgen woorden had als Genesis: weg was de statistische significantie.

Hier en daar de analyses in een gewenste richting masseren komt vaak voor, ook in serieuze wetenschap. Dit leidt tot resultaten die de onderzoekers graag willen zien, in plaats van tot resultaten die de werkelijkheid weergeven. De beste manier om dergelijk wangedrag tegen te gaan is volledige openheid eisen: de complete dataset en onderbouwing van de gekozen keuzes in de analyse moeten openbaar zijn. Dat maakt de wetenschap beter verifieerbaar en daarmee betrouwbaarder. Bijkomend voordeel: geheime documenten zijn de natte droom van elke complotdenker – open science ontneemt ze dat plezier.

Casper Albers is hoogleraar statistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen.