Wat superheldenfilms kunnen betekenen voor de wetenschap

De eerste superheldenfilm die hij zag was Superman uit 1978, met Christopher Reeves in de titelrol. Barry Fitzgerald, toen nog een schooljoch dat opgroeide in Limerick, Ierland, viel van zijn stoel. 'Ik vroeg daarna elk jaar opnieuw krachtstralen aan de Kerstman', zegt Fitzgerald, inmiddels 38 jaar en toegepast fysicus aan de TU Delft. Maandag is hij de hoofdgast in het Volkskrant Kenniscafé in De Balie in Amsterdam, over wetenschap en superhelden.

Nooit iets van de Kerstman gekregen, zeker?

'Ik heb een boek geschreven over de wetenschap van de Kerstman en ik weet zeker dat hij bestaat. Maar superkrachten heb ik nooit van hem gekregen, nee.'

Een wetenschapper die spektakelfilms en stripboekjes serieus neemt, hoe valt zoiets op een universiteit?

'Heel goed, eigenlijk. Ik ben niet de enige en wat meer is: mensen zien dat nadenken over superhelden een prima manier is om voor een breed publiek over wetenschap te praten. Als één jongen of meisje gaat studeren vanwege mijn verhalen, ben ik al gelukkig. En dat gebeurt.'

U bent tegelijk ook gewoon een enorme fan.

'Zeker, ik heb een film als The Avengers, de eerste echt grote blockbuster met een ensemble van superhelden, geloof ik een keer of vijftig gezien. En elke keer zie ik weer nieuwe dingen, of schieten me nieuwe inzichten en associaties te binnen.'

Vijftig keer The Avengers? Is dat niet een klein beetje overdreven?

'Soms staat hij gewoon op bij het koken, hoor. Maar ik betrap mezelf er wel op dat ik de dialogen woordelijk kan meepraten. Vergelijk het maar met een onderzoeker die een wetenschappelijke paper vaak herleest om hem echt te doorgronden. Al voelt dit nooit als werk.'

Wat haalt u als wetenschapper uit dat type films?

'De flauwe vraag is: kan dit? En het antwoord is meestal nee, dit kan niet. Het pak van Iron Man is te zwaar. Spiderman kan niet zo rondzwieren aan zelfgesponnen draden. Interessanter is echter de vraag: zou het kunnen? En verrassend vaak is het antwoord: ja, het zóú kunnen.'

Geef eens een voorbeeld?

'In mijn boek Secrets of Superhero Science is het verhaal over Hawkeye een goed voorbeeld, een figuur uit de Marvelstrips die met Captain America optrekt en die zo scherp ziet als een roofvogel. Ik laat zien dat wij dat met optica ook kunnen. En het gerucht gaat natuurlijk dat Iron Man in de komende Avengersfilm een bleeding edge-pak heeft.'

Een bleeding edge-pak?

'Dat is een harnas dat uit zijn poriën groeit als hij het nodig heeft, allemaal op basis van nanorobotjes in zijn bloed, die op commando kunnen samenwerken. Zo'n toepassing is natuurlijk fictie, maar zulke materialen bestaan al in het lab.'

Een mooie gelegenheid om na te denken over nanotechnologie...

'Precies. In die zin zijn superheldenfilms eigenlijk verplichte kost voor wetenschappers en ingenieurs. Ze laten met hun helden, schurken en krachten fantasieën en dromen zien, die heel inspirerend kunnen zijn en je op nieuwe ideeen brengen. Ooit had je The Invisible Man, nu bestaan er echte verbergmaterialen. Wie weet wat er nog voortkomt uit X-men. Ik vind het trouwens opvallend dat recentere verhalen echt dichter bij echte wetenschap en technologie zitten.'

Stel: ik ben de Kerstman. Welke superkracht zou u het liefste van mij krijgen?

'Het zelfhelende vermogen van Wolverine, dat zou fantastisch zijn. Of misschien de spieren van Colossus uit Deadpool. Of vliegen. Ik word meteen helemaal gretig.'

U werkt in Delft aan een universiteit, en was eerder verbonden aan Twente en Eindhoven. Zou Hollywood niet een veel beter idee zijn?

'O wow, als dat zou kunnen, graag. En nu Disney Marvel Studio's overneemt gaat er een heel universum van nieuwe heldenfilms open. Daar zou ik als science advisor zo instappen, als het kon.'

_{Kenniscafé 'Iedereen superheld', maandag 18 december 20-22 uur, in De Balie, Amsterdam. Kaarten en info op debalie.nl.}