Wat is gezonder: langs een drukke weg vol uitlaatgassen fietsen of in de auto zitten?

Bewegen is gezond, dus fietsen naar het werk klinkt dus als een goed idee. Maar wat als je daarvoor een drukke stad moet doorkruisen? Ongemerkt hap je flink wat smerigheden als fijnstof, stikstofdioxide en roet, afkomstig van medeweggebruikers die de auto niet thuislieten. Langdurige blootstelling aan uitlaatgassen vergroot volgens studies het risico op gezondheidsklachten als hart- en vaatziekten en ademhalingsproblemen. Weegt de lichaamsbeweging daar tegenop of zit je veiliger achter het autostuur?

Exact die vraag onderzochten wetenschappers van de Universiteit Utrecht in 2010. Ze maakten een berekening gebaseerd op een scenario waarin 500 duizend mensen tussen 18 en 64 jaar de auto verruilen voor dagelijks 7,5 of zelfs 15 kilometer fietsen. Zou hun levensverwachting daardoor stijgen of dalen?

Het is niet zo dat we in de auto volledig veilig zijn voor uitlaatgassen. Moderne auto’s hebben soms luchtfilters, maar meestal komen schadelijke stoffen met gemak binnen via open raampjes en ventilatiesystemen. Wel blijkt uit studies dat we grotere teugen lucht inademen als we ons inspannen, zoals op de fiets. Fietsers hebben daarnaast volgens statistieken meer kans op een fataal ongeluk dan automobilisten.

Twee-nul voor de automobilist, zou je denken. De Utrechtse onderzoekers berekenden dat de levensverwachting van fietsers door het risico op ongelukken inderdaad zou dalen met 5 tot 9 dagen. Daarnaast zouden ze 0,8 tot 40 dagen verliezen door inademen van uitlaatgassen. Maar dat was niets vergeleken bij het positieve effect van de extra lichaamsbeweging. Die zou volgens de berekening 3 tot 14 levensmaanden winst opleveren.

Uiteindelijk valt de balans dus uit in het voordeel van de fiets. Milieu-epidemioloog Mark Nieuwenhuijsen (Barcelona Institute for Global Health) doet binnen verschillende Europese projecten onderzoek naar gezond leven in de stad. Ook hij ziet grotere gezondheidsvoordelen van fietsen of wandelen dan -nadelen, laat hij per e-mail weten. ‘Dat komt gedeeltelijk doordat we ook de rest van de dag zijn blootgesteld aan luchtverontreiniging. Fietsen draagt maar een beetje bij aan de totale blootstelling.’ Het positieve effect is volgens Nieuwenhuijsen vooral groot voor mensen die dagelijks weinig fysieke activiteiten doen. Een beetje extra fietsen kan dan al flinke zoden aan de dijk zetten.

Al zijn er ook studies die een minder rooskleurig beeld schetsen. In een Belgisch experiment, waar Nieuwenhuijsen ook bij betrokken was, keken de onderzoekers specifiek naar de longfunctie. 115 gezonde volwassenen in Antwerpen, Barcelona en Londen droegen sensoren die hun beweging en blootstelling aan zwarte koolstof registreerden. Bij proefpersonen die veel in aanraking kwamen met die stof had meer bewegen een negatief effect op de longen, waarschijnlijk doordat ze meer buiten waren.

Het is het beste voor onze gezondheid als we met z’n allen minder de auto gebruiken, stelt Nieuwenhuisen. Steden zouden wat hem betreft anders ingericht moeten worden, met autovrije centra, meer groen en goede infrastructuur voor wandelaars en fietsers. Dan vang je twee vliegen in één klap: het stimuleert mensen om meer te bewegen én de lucht om hen heen is frisser.

Zelf ontdekken hoe het ervoor staat met de luchtkwaliteit in Nederland? Kijk voor actuele metingen op www.luchtmeetnet.nl of www.atlasleefomgeving.nl.