Was het de moeite waard om naar Pluto te gaan?

1) Omdat het kan

Vanaf met moment dat de mens in staat was raketten de ruimte in te schieten, zijn er plannen gemaakt andere planeten te bezoeken. Al de vroege jaren zestig - de VOC-tijd van de ruimtevaart - werden Venus en Mars aangedaan. In de jaren zeventig volgden Jupiter, Mercurius en Saturnus. Uranus en Neptunus waren in de jaren tachtig aan de beurt. Onze moderne ontdekkingszeilschepen heetten Mariner, Viking, Voyager.

Pluto, de laatste halte van het zonnestelsel, was tot nu toe de grote onbekende. We wisten niet hoe groot ze was, of zelfs maar welke kleur ze had. Er is inmiddels een complete generatie opgegroeid die nog nooit de fascinatie mocht proeven hoe het is om voor het eerst een nieuwe planeet te bekijken, zoals ruimtevaartcorrespondent Dennis Overbye van The New York Times schreef in een prachtige column over een halve eeuw buitenaardse ontdekkingsreizen. Dus zijn we gegaan. Omdat het kan. Omdat we nieuwsgierig zijn.

Hieronder: NASA maakte deze animatie hoe Pluto door de jaren heen gezien werd.

2) Omdat het ons meer vertelt over het ontstaan van het zonnestelsel

Dit is een beetje een botgeslagen argument. Geen ruimtemissie of je hoort wel dat ze ons iets meer gaat vertellen over het ontstaan van het zonnestelsel, en daarmee over ons. Landen op een komeet? Omdat het ons iets vertelt over het ontstaan van het zonnestelsel. Een boorplatformpje sturen naar Mars? Omdat het ons meer vertelt over het zonnestelsel. Naar Pluto? Zonnestelsel.

Nu we de eerste detailopnamen van de verre dwergplaneet hebben gezien, moet de voorzichtige conclusie zijn dat Pluto ons misschien niet zo veel gaat vertellen over het ontstaan van het zonnestelsel, omdat het oppervlakte zo goed als schoongeveegd is. Juist kraterinslagen zoals die te zien zijn op onze maan, kunnen indicaties geven welke brokstukken wanneer op Pluto hebben ingehakt. Maar het lijkt erop dat Pluto's geologische activiteit het oppervlak de afgelopen honderd miljoen jaar heeft schoongepoetst, waardoor er nauwelijks inslagen zijn. Daarmee is belangrijk bewijsmateriaal verdonkeremaand.

Niettemin: het is nog maar een dag na de publicatie van de eerste kleine detailfoto, dus vermoedelijk gaan wetenschappers de komende dagen, weken, maanden nog heel veel ontdekken.

3) Omdat de Koude Oorlog terug is

Toen New Horizons ruim negen jaar geleden vertrok, leek de Koude Oorlog definitief achter ons te liggen. Inmiddels zijn de spanningen flink opgelopen tussen de Verenigde Staten en Rusland. Beide landen hebben elkaar nog steeds nodig op ruimtevaartgebied (de Russen lanceren Amerikaanse astronauten naar het ruimtestation ISS), maar de toon is ook hier grimmiger. Dus komt het dat bij de presentatie van de eerste foto's toehoorders staan te zwaaien met Amerikaanse vlaggetjes en NASA-wetenschappers zich op de borst slaan en roepen dat 'wij, de Verenigde Staten het hele zonnestelsel hebben bezocht'.

De reden daarachter is vermoedelijk dat de budgetten van NASA (voor 2015 telt de begroting 18 miljard dollar) constant onder druk staan vanuit het Congres, dat al die ontdekkingsreizen wel leuk vindt, maar elk jaar kijkt of het niet een onsje minder kan. Als de congresleden ervan worden overtuigd dat ruimtevaart een patriottische plicht is, zullen ze minder snel aan de budgetten pulken.

Overigens staan er voorlopig geen missies voorbij Jupiter gepland en daarmee duurt het zeker twintig jaar voor de mensheid de buitenregio's van het zonnestelsel weer kan aandoen, simpelweg vanwege de tijd die het vergt om er te komen. Pluto is daarmee voorlopig een letterlijk eindstation, al vliegt New Horizons nog een stuk door de Kuipergordel in. De volgende uitdaging ligt binnen het zonnestelsel: het vinden van buitenaards leven. De beste kaarten daarvoor heeft Jupiters maan Europa, die waarschijnlijk in 2020 wordt bezocht.

4) De missie maakt duidelijk hoe nietig we zijn

Niet het sterkste argument wellicht om ruim een half miljard euro voor uit te geven, maar wel waar. Nooit doorkliefde een ruimteschip met zo'n hoge snelheid (bijna 60 duizend kilometer per uur) het zwerk en toch deed New Horizons er ruim negen jaar over om bij Pluto te komen. Het dwergplaneetje staat zo ver van de zon af dat het 248 jaar doet over een omloop. (Eén Plutojaar geleden moest de Franse revolutie nog uitbreken). Sinds zijn ontdekking is dus nog maar eenderde Plutojaar verstreken. Data die met de lichtsnelheid reizen, doen er ruim 4,5 uur over om de aarde te bereiken. Alles aan deze missie is groots. En daardoor realiseren we ons misschien weer hoe nietig we zijn en dat het goed is zuinig te zijn op onze eigen planeet.