doe mij er ook zo een
Wanneer kunnen we van lichaam naar lichaam springen zoals in Altered Carbon?
Wetenschapsredacteur George van Hal bespreekt begerenswaardige uitvindingen uit sciencefictionfilms en -series en zoekt uit of ze realiteit kunnen worden. Vandaag: jezelf uploaden, en overzetten naar een nieuw lijf.
Wat?
Je persoonlijkheid – geheugen, gedachten en emoties – van het ene lichaam overzetten naar een ander.
Waar gezien?
In Altered Carbon, zowel boek als televisieserie, kun je jezelf uploaden naar een simpel schijfje.
Hoe dichtbij zijn we?
Een grove 360 jaar. Zo lang hebben we nog tot het fictieve 2384 uit Altered Carbon. En in die serie spelen ze zelfs een beetje vals. Hun geest-uploadapparatuur hebben ze afgekeken van technologisch nog veel geavanceerder buitenaardse wezens.
Geef maar op, gaat ons nooit lukken, dus? Nou, één ding kunnen we al een beetje: nieuwe lichamen maken. Wie effectief onsterfelijk wil worden, hoeft ‘alleen maar’ een lichaam te klonen. Vervang je oud geworden lijf door een jonger exemplaar, zet je ‘jezelf’ over, en ta-da: je kunt weer een klein eeuwtje vooruit.
Natuurlijk zitten daar haken en ogen aan – om over de ethiek nog maar te zwijgen – maar ruim een kwart eeuw nadat wetenschappers schaap Dolly in elkaar knutselden, het eerste zoogdier gekloond uit een volwassen cel, is dit deel van Altered Carbon niet langer de allergrootste uitdaging.
De vraag is dus eerder: kun je jezelf ooit ‘uit’ je lichaam halen en uploaden naar een schijfje, een computer, of een ander lichaam? Daaronder schuilt stiekem een meer fundamentele vraag: wat maakt ons eigenlijk wie we zijn? En, belangrijker nog: is dat iets fysieks of ontastbaars?
Volgens veel religies en levensbeschouwelijke stromingen is onze persoonlijkheid onlosmakelijk verbonden met iets als een ziel of een geest. Iets in elk geval dat je nooit kunt abstraheren of reduceren tot kille data. Zelfs als het lukt jezelf te uploaden naar een nieuwe behuizing, zul je daarom nooit meer dezelfde zijn.
Maar hoewel de wetenschap er officieel nog niet uit is, zeggen sommige onderzoekers toch te vermoeden dat het anders zit. Of, zoals neurowetenschappers Christof Koch en Giulio Tononi het ooit tegen tijdschrift IEEE Spectrum zeiden: ‘We geloven dat ons zelfbewustzijn alleen afhangt van wiskunde, logica en nog onvolledig begrepen wetten van natuurkunde, scheikunde en biologie – het komt niet voort uit magische of buitenaardse kwaliteiten.’ Als dat zo is, dan is het een kwestie van tijd totdat we dat wat ons tot ons maakt uit onze breinen kunnen pulken en elders kunnen onderbrengen.
Dan wordt de vraag: hoelang duurt dat? Dat hangt af van hoe complex we vanbinnen zijn. Schuilt ons bewustzijn in de verbindingen tussen neuronen, of ligt het verankerd in veel fijnmazigere moleculaire interacties? Kun je onze herinneringen vergelijken met een bestand dat op een harde schijf staat, of zijn ze fluïde, almaar in beweging en daardoor niet te kopiëren?
Bij het miljarden kostende Human Brain Project, dat in 2009 aankondigde binnen tien jaar een kunstmatig menselijk brein te kunnen simuleren, moest men nog voor die deadline passeerde al toegeven dat dát in elk geval niet ging lukken. Lukt de overtreffende trap daarvan wel in vier eeuwen? Het antwoord hangt vooral af van wat we nog niet weten van ons eigen brein.
