Waarom wel een avondklok, maar geen kantoorsluiting?

De meeste besmettingen vinden thuis plaats: 57 procent van het totaal, volgens het RIVM. Daar komen nog 20% van de besmettingen via thuisbezoek bij. Bij het bepalen van de coronamaatregelen werd daarom groots ingezet op de thuissituatie met een bezoekersmaximum en de avondklok.

Tevens was dit de basis om op andere gebieden minder in te grijpen. ‘Slechts’ een op de zeven besmettingen vindt op het werk plaats, daarom is ‘werk thuis’ een advies en geen verplichting (en dus staan er dagelijks weer files).

Het klinkt verstandig om de maatregelen te richten op daar waar de meeste besmettingen zijn. Maar dat hoeft niet zo te zijn. In ziekenhuizen overlijden veel mensen, ook als er geen corona is, simpelweg omdat er in het ziekenhuis bovengemiddeld veel ernstig zieke mensen zijn. Ziekenhuizen zijn daarmee veel dodelijker dan bijvoorbeeld scholen, winkelcentra en voetbalstadions. Puur kijkend naar deze statistieken, zou dus de indruk gewekt kunnen worden dat ziekenhuizen slecht zijn voor de volksgezondheid.

Daarnaast: alle besmettingen die thuis plaatsvinden beginnen buitenshuis. Dat vervolgens huisgenoten besmet raken is nauwelijks in te dammen – anderhalve meter afstand tot partner en kinderen is niet realistisch – maar die besmetting buitenshuis is wél te stoppen.

Van de besmettingen buitenshuis vindt eenderde op het werk plaats. Een vergaande maatregel als verplichte sluiting van alle kantoren had niet alleen veel van die werkbesmettingen aangepakt maar er ook voor gezorgd dat er thuis veel minder vervolgbesmettingen waren.

Waarom wel een avondklok, maar geen kantoorsluiting? Kwam dit omdat de focus lag op het bestrijden van thuisbesmettingen, om economische motieven of om andere redenen? Bij gebrek aan communicatie hierover rest speculatie.

Maandenlang konden we ongestoord handdoeken kopen bij de Albert Heijn. Om ze bij de HEMA te kopen, moest vier uur tevoren een afspraak gemaakt. In het park een biertje drinken mocht wel (maar niet allemaal tegelijk), maar hetzelfde op een terrasstoel pas sinds een week weer.

Het is zeer goed mogelijk dat de onderliggende maatregelen zinnig zijn. Maar men had wel meer moeite mogen steken in het uitleggen van de maatregelen.

Dat Ernst Kuipers daags na het aflopen van de avondklok bij Beau, zonder ook maar enige methodologische onderbouwing, stelt dat de avondklok niet gewerkt heeft, is hier tekenend voor. Dat de kritiek van honderden wetenschappers op de methodologische onderbouwing (of het gebrek daaraan) van de FieldLabs niet tot wijzigingen in het programma geleid hebben, ook. Het zwabberende beleid rond AstraZeneca komt het vertrouwen in vaccins niet ten goede.

Kortom, de overheid moet veel beter uitleggen waarom bepaalde maatregelen wel en andere niet genomen zijn. Onbegrip leidt tot onvrede, en onvrede leidt tot minder bereidheid zich aan de regels te houden. Goede communicatie is op zichzelf dus al een coronamaatregel.

Casper Albers is hoogleraar statistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen