Verlamde aap loopt weer door 'hersenzender'
Voor het eerst is het wetenschappers gelukt een gedeeltelijk verlamde aap weer normaal te laten lopen dankzij een 'hersenprothese'. Het dier heeft een zendertje in het brein, dat de loopsignalen opvangt en draadloos verstuurt naar zijn poot. De eerste, verkennende proeven met patiënten zijn al begonnen.
Het is voor het eerst dat wetenschappers een aap weer laten lopen dankzij een hersenchip, stelt hoofdonderzoeker Grégoire Courtine van het Zwitserse technologie-instituut EPFL in Lausanne. 'Zeer opwindend' en 'een grote stap vooruit', vinden ook niet betrokken experts.
Courtine en collega's tapten van twee deels verlamde resusaapjes de 'pootbesturingssignalen' af uit het brein, met behulp van tien operatief ingebrachte elektrodes. Dat signaal stuurden ze door naar een eveneens operatief ingebouwde ontvanger in de rug. Zo ontstaat 'een draadloze overbrugging van de verwonding aan de ruggengraat', aldus Courtine in Nature. Op videobeelden is te zien hoe een van de aapjes op een loopband zijn verlamde rechterachterpoot plots weer kan gebruiken, op het moment dat men het systeem aanschakelt. Dat was overigens in China, om de strenge Europese regels rond apenexperimenten te ontwijken.
Het zal nog vele jaren duren voordat menselijke patiënten iets aan het systeem hebben, denkt Sjaak Deckers van G-Therapeutics, een Zwitsers-Nederlands bedrijf dat de techniek op de markt moet brengen. Stap één is wel al gezet: in Lausanne krijgen momenteel acht gedeeltelijk verlamde patiënten een soort zenuw-pacemaker in de rug die de loopbeweging moet stimuleren. Van het verzenden van hersensignalen is daarbij nog geen sprake, en alleen patiënten met nog enige spiercontrole in de benen komen in aanmerking.
'Maar het geeft zeker hoop', zegt Deckers. 'Als deze techniek echt blijkt te werken, is het relatief gemakkelijk haar uit te bouwen en er steeds meer aan toe te voegen.' De Britse neurowetenschapper Andrew Jackson, niet betrokken bij het experiment, wijst er in een commentaar in Nature op dat er momenteel zo'n vier jaar zit tussen een apenexperiment en de eerste proeven op de mens. 'Een indrukwekkend tempo. Het is niet onredelijk om de eerste klinische demonstratie van deze techniek tegen het eind van het decennium te verwachten', aldus Jackson
Gedachten lezen voor gevorderden
2006 Voor het eerst opent een volledig verlamde patiënt zijn e-mail door met ‘gedachtenkracht’ een cursor te besturen, via een in het brein geïmplanteerde chip.
2012 Een verlamde vrouw drinkt koffie met behulp van een robotarm die ze aanstuurt vanuit haar brein. Een andere patiënt eet chocolade.
2013 Een aap bestuurt twee afzonderlijke robotarmen vanuit zijn brein, overigens alleen nog op een computerscherm.
2014 Op het WK voetbal in Brazilië geeft een verlamde man een symbolische aftrap, gehuld in een robotpak dat hij deels met het brein bestuurt.
2016 Een verlamde man krijgt gevoel in zijn robotvingers, doordat de robot signalen vanuit de hand naar zijn brein stuurt.
'Het is geen genezing van letsel aan de ruggengraat, maar wel heel bemoedigend en veelbelovend als belangrijk hulpmiddel voor rehabilitatie', reageert desgevraagd ook bewegingswetenschapper Nadia Dominici van de VU Amsterdam. 'Mijn eerste gedachte is dat het principebewijs is voor de behandeling van verlamming. Dit dier herwint niet alleen het vermogen om te lopen, maar ook om zijn gewicht te dragen. Dat is uiteraard zeer belangrijk voor de voortbeweging.'
De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat jaarlijks een kwart tot een half miljoen mensen in een rolstoel belanden door verwonding aan de ruggengraat. 'Tot nu toe konden we dwarslaesiepatiënten alleen zeggen: we kunnen je trainen om van je rolstoel in bed te komen, en omgekeerd', zegt Deckers. 'Nu denken we serieus na over een behandeling.'
