Van Dissel: mogelijk nog vierde golf in zomer als we te snel versoepelen

Pas als de maatregelen per 1 juni worden opgeheven, zal zo’n golf vrijwel zeker niet meer optreden. Dat blijkt uit nieuwe doorrekeningen van de epidemie, die RIVM-wetenschapper Jaap van Dissel vanochtend presenteerde in de vaste Kamercommissie voor volksgezondheid, welzijn en sport.

Bij een zomergolf van het virus zou het aantal patiënten met corona op de ic alsnog kunnen oplopen tot meer dan drieduizend half juni. Dat is vijf keer zoveel als nu, en meer dan twee keer zoveel als de ic’s aan kunnen.

Anders zou dat lopen bij een lockdown die duurt tot 1 juni. Tegen die tijd zijn ook 60-plussers naar verwachting ingeënt. Dan zou de nieuwe ziektegolf zo goed als geheel uitdoven, blijkt uit de modelberekeningen van het RIVM. Een voorteken daarvan is nu al te zien in de ziekenhuizen, waar het aandeel 80-plussers de afgelopen weken haast halveerde als gevolg van de vaccinatiecampagne.

Voorzichtig afschalen

De naderende zomergolf is nog maar een ruw scenario, benadrukte Van Dissel. ‘En natuurlijk ga je niet wachten met het afschalen van maatregelen tot er helemaal geen risico meer is’, aldus de OMT-voorzitter.

Maar dat opheffen zal wel voorzichtig moeten gebeuren, laten de cijfers zien: te snel loslaten, en zelfs in de vroege zomer liggen nieuwe problemen op de loer. Pas eind juli zou het aantal ic-patiënten weer onder de 500 komen.

De meest hoopvolle signalen komen intussen uit de verpleeghuizen. Terwijl in alle leeftijdsgroepen het aantal besmettingen de afgelopen tijd weer toenam, daalde het aantal infecties in verpleeghuizen spectaculair: van tegen de tweeduizend besmettingen per 100 duizend inwoners in januari, naar minder dan tweehonderd nu. Daarmee zit het aantal besmettingen inmiddels ruimschoots onder de verwachting zónder vaccinatie.

Gewoon somber

Intussen neemt in de ziekenhuizen het aantal veertigers, vijftigers en zestigers juist toe. ‘We vinden de situatie nu gewoon somber’, aldus Van Dissel. ‘En we hebben liever dat we de golf voor ons uit kunnen schuiven, tot meer vaccinaties ons gaan redden.’ Op wat voor extra maatregelen er nog mogelijk zijn als het aantal patiënten onverhoopt te snel oploopt, wilde Van Dissel niet vooruitlopen.

Momenteel koerst het land af op een derde golf, met tussen de 500 en 3.000 ic-patiënten in de loop van april. Reden is dat de ongeveer 34 procent besmettelijkere ‘Britse variant’ van het virus het R-getal in ons land heeft opgehoogd. Inmiddels zijn haast alle besmettingen die in ons land plaatsvinden van het ‘Britse’ type. Begin maart lag het R-getal daardoor, ondanks alle maatregelen, op 1,11: honderd mensen steken 111 anderen aan.

Sneltests

Stevige kanttekeningen plaatst Van Dissel bij de sneltests, door velen gezien als een van de belangrijke uitwegen uit de crisis. ‘Tests kunnen nuttig zijn. Maar een test op zich is geen bestrijdingsmaatregel’, benadrukte de RIVM-man. ‘In zijn algemeenheid lossen ze niet alles op.’

Een probleem is vooral het hoge aantal vals-negatieven, waarbij de test geregeld ten onrechte iemand virusvrij verklaart. ‘Als je dan losgaat, heb je natuurlijk een grotere kans om het virus weer door te geven’, aldus Van Dissel. ‘Het is dus belangrijk dat je ook na een negatieve test niet zomaar de anderhalve meter afstand negeert.’

Een ander probleem is dat sneltests maar een momentopname geven. Om het virus onder controle te krijgen, zou men zich meerdere keren per week moeten testen, bleek eerder uit onderzoek van onder meer het Utrecht UMC – en ervan moeten uitgaan dat iedereen na een positieve test ook echt netjes in isolatie gaat.

Kopgroep

Uit internationale cijfers blijkt dat Nederland in een Europese kopgroep zit van landen waar de epidemie aantrekt, met Frankrijk, Italië, België en Zweden. In Italië en Frankrijk heeft men de maatregelen inmiddels aangescherpt, bracht Van Dissel in herinnering.