Toekomst met aids
Een mooi gebaar, of welbegrepen eigenbelang? Waarnemers weten niet goed wat ze moeten denken van het nieuwe initiatief van de Amerikaanse farmaceutische multinational Bristol-Myers Squibb (BMS)....
Afgaande op de woorden van BMS-bestuursvoorzitter en president-directeur Charles Heimbold jr. zijn er slechts nobele motieven in het spel. 'Als één van 's werelds grote farmaceutische ondernemingen en vooraanstaand ontwikkelaar en producent van medicijnen voor de behandeling van HIV-infecties en aids, voelen we ons moreel verplicht iets te doen aan de ernstige situatie, in overeenstemming met onze missie het menselijk leven te verlengen en te verbeteren', aldus Heimbold op een persconferentie op 6 mei, waar het plan bekend werd gemaakt.
Maar cynici denken dat er meer achter zit dan puur altruïsme. Ze wijzen erop dat sommige Afrikaanse landen op het punt staan inbreuk te maken op de octrooirechten van fabrikanten van aidsmedicijnen. Die middelen zijn onbetaalbaar voor de arme (inwoners van) ontwikkelingslanden, die ze het hardst nodig hebben.
Door het octrooi te schenden en de productie in eigen hand te nemen, zouden dezelfde medicijnen veel goedkoper ter beschikking kunnen komen. De algemene vergadering van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die momenteel in Genève bijeen is, heeft een voorstel op de agenda voor een systeem van gedwongen licentiëring van aidsmedicijnen dat ontwikkelingslanden de mogelijkheid moet bieden de dure geneesmiddelen goedkoop na te maken.
Zulke stappen vallen niet goed bij de farmaceutische industrie, die goed verdient aan de dure aidsmiddelen. Toen de Zuid-Afrikaanse regering vorig jaar een wet aannam die het namaken van aidsmedicijnen toestaat, brak er een kleine opstand uit in de Amerikaanse farmaceutische wereld. Lobbyisten van de industrie wisten het Amerikaanse Congres zo ver te krijgen dat het de ontwikkelingshulp aan Zuid-Afrika zou bevriezen, waarop dit land besloot uitvoering van de wet op te schorten.
De farmaceutische industrie zit in een lastig parket met haar dure aidsmedicijnen. Een forse prijsverlaging voor derdewereldlanden die kan worden gecompenseerd door een verveelvoudiging van de omzet, lijkt geen begaanbare weg. Aidsactivisten in de rijke westerse landen zouden ongetwijfeld ook om prijsverlaging gaan vragen en de goedkopere aidsmedicijnen zouden via de zwarte markt hun weg naar de VS en Europa kunnen vinden, zo vreest de bedrijfstak.
De farmaceutische industrie gooit het daarom liever over een andere boeg: het zoeken naar behandelschema's en combinaties van geneesmiddelen die ook voor derdewereldlanden betaalbaar zijn. Om die uit te testen, is een goede medische infrastructuur nodig, die in ontwikkelingslanden vaak nog ontbreekt.
In dat kader past het nieuwe initiatief van BMS, dat de titel Secure the future heeft meegekregen. De honderd miljoen dollar van het project is bedoeld voor het opzetten van onderzoeksprogramma's, het opleiden van artsen en het versterken van de aidspreventie en de aidszorg.
Goedkope medicijnen of gratis uitdeling ervan maken uitdrukkelijk geen deel uit van het programma. Het initiatief van BMS verzekert zo ook de toekomst van het eigen concern.
