Straks moet je naar de knieknutselaar van je zorgverzekeraar

‘En hoe is het met uw vrouw en zoon?’ vraagt de huisarts. Hij weet dat het thuis moeilijk is, met een ernstig zieke vrouw en een zoon die daarop reageert door de randjes van het leven op te zoeken. Ze kennen elkaar nu al twintig jaar, deze huisarts en zijn patiënt. En dat voel ik ook, als meekijker bij dit consult. Het mooie is dat wetenschappelijk is bewezen dat een langdurige relatie tussen arts en patiënt tot betere zorg leidt. Dat zie ik hier in praktijk gebracht. Aan het eind van het consult vertelt de patiënt dat hij helaas moet overstappen naar een andere huisarts. ‘Gaat u verhuizen?’ vraag ik belangstellend. Nee, en hij wil ook helemaal geen nieuwe huisarts. Maar hij heeft een nieuwe baan en dus een andere verzekeraar, en dus moet hij naar een andere praktijk die twee kilometer verderop gevestigd is.

Later deze week bezoeken we een patiënt die, herstellend van een hartaanval, naar een ander ziekenhuis dan voor de hand ligt wordt gereden omdat zijn verzekeraar alleen daar een contract heeft.

Dit zijn allemaal scènes uit het Amerikaanse Denver. Met verbijstering zag ik daar lang geleden hoe het eraan toe ging. Zulke doorgeschoten marktwerking hebben wij niet, zei ik vol trots tegen mijn huisarts-begeleider.

Ik ben nu huisarts in Nederland. En straks mag je ook hier niet meer kiezen naar welke zorgverlener je wilt. Want terwijl iedereen druk is met zijn coronacocon, werkt de politiek lustig door en wordt tussendoor de vrije artsenkeuze afgeschaft. Tenminste, als het aan Hugo de Jonge ligt. (Hugo is die man rechts van tolk Irma.) Hij heeft een spoedwetsvoorstel ingediend, waarin je verzekeraar bepaalt naar welke behandelaar je mag. Zo kan het gebeuren dat je niet meer naar je vertrouwde psycholoog kan, als die geen contract heeft met jouw verzekeraar. Of dat je huisarts je naar een gespecialiseerde orthopeed wil verwijzen voor een knieoperatie, maar de verzekeraar die orthopeed niet contracteert – en jij vervolgens naar de knieknutselaar van de zorgverzekeraar moet. En als de zorgverzekeraar nou verstand van jouw knie of van orthopeden had, was dat nog tot daaraan toe, maar helaas hebben ze meer verstand van verzekeren.

De menselijke maat gaat verloren: zorg wordt onpersoonlijk, een transactie, koopwaar. De patiënt is geen mens met een zorgvraag maar een zorgconsument, onderdeel van een logistiek proces. Een belangrijk aspect van goede zorg is dat je een relatie opbouwt met elkaar. Wat een idiotie om te denken dat een verzekeraar met 1,2 miljoen klanten beter weet wat goed is voor mensen dan die mensen zelf, of de zorgverleners om hen heen.

Natuurlijk moet er iets gebeuren aan de stijgende zorgkosten in Nederland. Politici en zorgverleners moeten samen keuzes gaan maken welke zorg we prioriteren. Dat vereist moed. Dat het kan, is wel gebleken in het coronatijdperk.

Irma, als je weer naast Hugo staat, kan jij dit dan even voor hem vertolken? Hopelijk is dit pleidooi niet aan dovemansoren gericht.

Rinske van de Goor is huisarts in Utrecht. Ze schrijft beurtelings met Joost Zaat de artsencolumn op de wetenschapspagina van de Volkskrant.