Al een half miljoen Nederlanders hebben een slimme videodeurbel waarmee je op je telefoon kunt kijken wie er aanbelt. Kan dat ook nog een beetje privacyvriendelijk?
Wie nog naar de voordeur moet hollen om kijken wie er aanbelt, loopt hopeloos achter. Dat vinden elektronicafabrikanten althans, die daar slimme videodeurbellen als oplossing voor hebben bedacht. Wanneer op de bel gedrukt wordt, springt de camera aan en kun je via een app direct zien wie er voor de deur staat. Waar je ook bent. Zo kun je instructies aan de postbode geven over waar hij je pakketje kan achterlaten als je niet thuis bent, of de energieverkoper op afstand afpoeieren. Een half miljoen Nederlanders heeft al zo’n slimme deurbel, blijkt uit marktonderzoek.
Slimme deurbellen worden niet alleen als handigheidje verkocht, maar ook als beveiligingsproduct. ‘Maak je buurt veiliger met Ring’, roept het populairste merk van videodeurbellen op de eigen site. ‘Betrap criminaliteit op heterdaad.’ Afgelopen zomer nam het Amazon-dochterbedrijf nog een extra stap op de beveiligingsmarkt en presenteerde het de Ring Always Home Cam, een zelfstandig rondvliegende cameradrone voor in huis. Ook concurrent Google Nest laat je met de Hello-videobel ‘altijd even checken wat er thuis gebeurt’. Niet voor niets is veiligheid volgens onderzoeksbureau Multiscope verreweg de meestgenoemde reden waarom mensen een slimme deurbel nemen.
Toch maakt juist dat ingebouwde cameratoezicht de deurbellen een heikel punt op privacyvlak. Wie camera’s ophangt, mag namelijk alleen zijn eigen bezittingen filmen en niet die van de buren of de openbare weg. Daar vallen de stoep en parkeerplaatsen ook onder. Wie een ruime oprit of voortuin heeft en alleen die in beeld brengt met de deurbel, heeft geen probleem. In andere gevallen moet je voorzichtiger zijn.
Er zijn wel uitzonderingen mogelijk, zegt de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), de Nederlandse privacytoezichthouder. Bijvoorbeeld als je voordeur direct op de stoep uitkomt en je dus niet anders kunt dan een stukje van de openbare weg te filmen. Maar: ‘U moet ervoor zorgen dat u de privacy van voorbijgangers zo min mogelijk schendt.’
De AP noemt een aantal manieren om dat te doen. Zo dien je mensen te informeren van het feit dat ze gefilmd worden, met een bordje of een sticker. Dan kunnen ze ervoor kiezen om niet aan te bellen als ze niet gefilmd willen worden. Ook moet je beelden zo kort mogelijk bewaren en ze verwijderen als je ze niet meer nodig hebt. ‘Om beelden op te mogen slaan, moet dat noodzakelijk zijn om je doel te bereiken’, zegt een woordvoerder. ‘Als jouw doel is te zien wie er op dit moment voor de deur staat, is het niet noodzakelijk die beelden op te slaan. En mag het dus niet.’
Verantwoordelijkheid
De verantwoordelijkheid om de privacyregels na te leven ligt deels bij de gebruiker, vindt de AP. Maar de fabrikanten hebben daar ook een rol in. ‘Ze kunnen bijvoorbeeld het apparaat standaard zeer privacyvriendelijk instellen, duidelijk zijn over welke persoonsgegevens ze verzamelen en waar precies, en gebruikers niet aanzetten tot overtreding van de privacywet.’
De deurbellen van de grote techbedrijven voldoen daar niet helemaal aan. Google’s Nest Hello filmt 24 uur per dag. Je krijgt wel een sticker meegeleverd om voorbijgangers erop te wijzen dat er een camera actief is, maar dan zijn ze al gefilmd. Met een betaald abonnement kun je bovendien tot zestig dagen aan ‘gebeurtenissen’ terugkijken – dat zijn clips die de deurbel automatisch opslaat als-ie beweging of geluid detecteert. De Ring filmt niet doorlopend, maar springt vanzelf aan als hij beweging detecteert. Ook dat bedrijf biedt een betaald abonnement aan waarmee je tot dertig dagen kunt terugkijken naar momenten waarop de deurbel iets detecteerde. In reactie op vragen van de Volkskrant benadrukt zowel Nest als Ring dat je de apparaten zo kunt instellen dat ze pas filmen als iemand de deurbel indrukt.
Beide deurbellen slaan het filmmateriaal in de cloud op. Dat is niet geheel zonder risico: Amazon Ring heeft een jaar geleden vier medewerkers ontslagen omdat ze zonder toestemming camerabeelden van gebruikers bekeken. In eigen land ligt het Amerikaanse bedrijf bovendien onder vuur door samenwerkingen met politiekorpsen. Die kunnen tijdens een onderzoek via een app aan Ring-gebruikers vragen of ze hun camerabeelden willen delen, zonder dat daar een gerechtelijk bevel aan te pas komt.
Uitdelen
In Nederland zijn dat soort samenwerkingen er niet. Wel is er een aantal gemeenten die gratis slimme deurbellen uitdelen aan hun bewoners. Vaak zijn daar voorwaarden aan verbonden: zo konden burgers in Gouda tot voor kort 250 euro subsidie krijgen, mits ze de beelden opslaan en hun camera aanmelden bij de politie. Die kan dan niet live meekijken, maar weet wel waar mogelijk videomateriaal te vorderen is.
Extra kritisch is de privacy-autoriteit op gezichtsherkenning in slimme deurbellen. De Nest Hello biedt daar, optioneel en tegen betaling, functies voor. De camera vraagt je dan of je iemand kent en zal diegene dan in het vervolg als ‘bekend gezicht’ herkennen. ‘Dat is een heel zwaar middel. Met gezichtsherkenningssoftware het gezicht scannen van iedereen die langs je voordeur loopt, mag niet’, zegt de AP. ‘De enige manier waarop dat wel zou mogen, is als je iedereen die aanbelt van tevoren duidelijk om toestemming vraagt. Je moet de aanbeller dan goed informeren over wat je wilt gaan doen en ook de keus bieden om nee te zeggen. Maar het is misschien handiger en sneller om gewoon de deur open te doen en te vragen hoe diegene heet en wat zij of hij komt doen.’ Google wijst gebruikers er alleen op dat ze de functie ‘in overeenstemming met de wet’ dienen te gebruiken.
Toezichthouder AP heeft tot nu toe nog geen boetes uitgedeeld of sancties opgelegd wegens overtredingen van de privacywet met een slimme deurbel. ‘Wij kunnen niet van elke cameradeurbel in Nederland checken of deze onrechtmatig de openbare weg filmt of niet. Maar we sluiten niet uit dat er een keer boetes komen. Want zomaar continu je buren filmen, dat kan niet.’
