Nieuws
Run op doosjes jodiumpillen: tabletten op rantsoen
De jodiumpillen zijn op rantsoen: het ministerie van Volksgezondheid heeft apothekers maandag verzocht nog slechts één doosje per persoon mee te geven. Nu de nucleaire dreiging uit Rusland terug is, is de vraag naar kaliumjodide snel toegenomen.
Maar helpt zo’n pilletje wel tegen de straling van een atoombom? De experts zijn verdeeld. In theorie is het simpel: als je een jodiumpil inneemt, raakt de schildklier verzadigd met stabiel jodium. Drijft er vervolgens een nucleaire wolk voorbij, en adem je radioactief jood in, dan neemt de schildklier dat niet meer op. De kans op schildklierkanker is daardoor kleiner, vooral bij jonge kinderen. Dat is ook de reden dat de Nederlandse overheid jodiumpillen heeft uitgedeeld aan ruim 1,2 miljoen mensen die in de omgeving van een kerncentrale wonen.
Toch zijn de jodiumpillen volgens Marianne Leenders, stralingsdeskundige bij het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), geen wondermiddel tegen straling. ‘Behalve jodium komen er nog veel meer radioactieve elementen vrij bij het gebruik van een kernwapen’, zegt ze. ‘Ook die kunnen kanker veroorzaken. Daartegen helpt een jodiumpil niet.’
Een soort zandkorrels
Bovendien krijg je het radioactieve jodium uit een kernbom niet zomaar binnen. ‘Van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki weten we dat de jodiumdeeltjes grotendeels gebonden waren’, zegt Leenders. ‘Zie het als een soort zandkorrels. Die adem je niet in. En de jodiumtabletten beschermen alleen tegen het ingeademde jodium, want dat is het jodium dat in de schildklier terechtkomt.’ Bij een ongeval met een kerncentrale is dit anders: die stralende jodiumdeeltjes zijn nergens aan gebonden, dus kleiner.
Het ministerie van Volksgezondheid stelt dat ‘de situatie in Oekraïne geen aanleiding geeft’ om jodiumtabletten te kopen. Een stad als Kyiv of een kerncentrale als die van Zaporizja liggen op ongeveer tweeduizend kilometer van Amsterdam, en dat zou voor radioactieve deeltjes een relatief grote afstand zijn om te overbruggen. ‘Als de wind radioactieve jodiumdeeltjes richting Nederland meevoert, dan zijn de hoeveelheden straling te laag om er ziek van te worden’, aldus het ministerie.
Bijwerkingen
Het innemen van een jodiumtablet kan echter wél nut hebben als er dichter bij een atoombom zou ontploffen, meldt de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Straling, die het ministerie adviseert.
Ook Lukas Stalpers, radiotherapeut bij het Amsterdam AMC, noemt het ‘verstandig’ om vlak voor of direct na het vallen van een atoombom jodiumpillen te slikken. ‘Het is goedkoop’, zegt hij. ‘De Noordzee is een onuitputtelijke bron van jodium. Je kunt het dus relatief gemakkelijk geven aan de hele bevolking’.
Het slikken van jodium is niet zonder gevaar, waarschuwt de radiotherapeut. Kalium kan namelijk hartritmestoornissen veroorzaken, en jodium kan leiden tot leverbeschadigingen.
Bevoorrading
Voor het ministerie van Volksgezondheid was de angst dat mensen zich preventief jodiumpillen zouden toedienen reden de levering aan apotheken en drogisterijen vorige week op te schorten. Nu is de bevoorrading hervat, waarbij de regel dus is dat iedere klant maar één doosje mee naar huis krijgt. ‘We willen voorkomen dat mensen zulke pillen gaan hamsteren, zoals aan het begin van de coronapandemie gebeurde met wc-papier’, zegt een woordvoerder van het ministerie. Pas na een besluit van de minister van Volksgezondheid mogen mensen een jodiumtablet innemen.
