Proefdieren verdwijnen geregeld uit studies

De Duitsers onderzochten hoe secuur de aantallen proefdieren in onderzoeksrapporten worden bijgehouden. Hiervoor bestudeerden ze een steekproef van ruim vijfhonderd onderzoeken. In zo'n 70 procent werd helemaal niets gemeld over het aantal proefdieren. Waar dit wel stond beschreven, was er vaak iets vreemds aan de hand. Het aantal dierproeven aan het begin van de studie kwam bij ongeveer een kwart van deze onderzoeken niet overeen met het aantal dierproeven ná de tests, zonder enige verklaring. Oftewel: een aantal dieren was met de noorderzon verdwenen.

Deze 'verdwenen' dieren zijn tijdens het onderzoek gestorven of om een andere reden uit het onderzoek gezet, schrijven de onderzoekers. Het is belangrijk dat in een onderzoeksverslag duidelijk wordt gemaakt waarom de dieren zijn uitgeselecteerd. Zo zou een grotere sterfte in de groep die is behandeld met een bepaald medicijn kunnen wijzen op dodelijke bijwerkingen.

Vergrootglas

'Heel herkenbaar', vindt toxicoloog Han van de Sandt van onderzoeksinstituut TNO de Duitse onderzoeksresultaten. 'Erg zinnig dat hier nu aandacht aan wordt besteed.' Van de Sandt vermoedt dat bij sommige onderzoeken proefdieren met een extreem groot of klein effect, zogeheten outliers, uit de analyse worden gehaald. 'Daarmee vergroot je de kans op publicatie, maar het is heel tricky. Transparantie is in zo'n geval essentieel.'

De kwaliteit van proefdierstudies ligt sowieso onder een vergrootglas. Vorig jaar werd duidelijk dat veel vondsten bij proefdieren over bijvoorbeeld de werking van medicijnen niet vertaalbaar zijn naar de mens. Deels komt dit door onvolledige informatie in het onderzoeksverslag, waardoor de betrouwbaarheid van de resultaten moeilijk te peilen is.

Enkele jaren terug stelde een groep vakbladen richtlijnen op voor vakkundig proefdieronderzoek. De Duitse onderzoekers adviseren deze richtlijnen strakker na te leven.