Politie maakt Chinees internet 'schoon': 15.000 arrestaties
Waar de verantwoordelijkheid voor online gedrag in China eerst voornamelijk bij bedrijven en personen lag, worden nu politie-eenheden ingezet om de bevolking online te controleren.
'Het schoonmaken van het internet' is de prozaïsche naam die de Chinese autoriteiten hebben gegeven aan een nieuwe campagne om alle online-uitingen van de bevolking onder controle te krijgen. Dat is een buitengewoon ambitieus streven in een land met 668 miljoen internetgebruikers, maar dat weerhoudt de autoriteiten niet het toch te proberen. Dus is er sprake van een heftige intensivering van de online-censuur in een land dat met zijn 'Great Firewall' al een geduchte reputatie op dat vlak heeft opgebouwd.
Zo maakte het ministerie van staatsveiligheid dinsdag bekend dat er inmiddels 15 duizend arrestaties hebben plaatsgevonden vanwege 'cybermisdaad'. Daarmee wordt niet alleen gedoeld op populaire, maar verboden bezigheden als hacken, identiteitsfraude, gokken of porno tonen, maar ook op 'het verspreiden van geruchten' en leveren van politiek afwijkende meningen. Dat laatste omvat kritiek op de Chinese Communistische Partij.
Een voorbeeld van afwijkend gedrag was het posten van foto's van het studentenprotest in Hong Kong vorig jaar, waarvoor diverse mensen zijn gearresteerd. Wanneer de 15 duizend arrestaties precies hebben plaatsgevonden, werd niet bekend gemaakt. Wel kondigde het ministerie een nog 'verdere intensivering' aan van de zes maanden durende schoonmaakcampagne.
Zelfdiscipline
Een andere, recente innovatie is het installeren van 'politie-eenheden' binnen internetbedrijven. Tot dusver werd het toezicht op de naleving van de uitgebreide censuurregels overgelaten aan die bedrijven zelf. Die zijn gemotiveerd om dat te doen, aangezien zij hun vergunning kunnen kwijtraken. Grote bedrijven als zoekmachine Baidu en internetportal Tencent overleggen dan ook intensief met de autoriteiten. Sociale media als Weibo en WeChat krijgen geregeld opdrachten accounts te verwijderen die volgens de autoriteiten aan 'het verspreiden van geruchten' hebben meegedaan.
Met de plaatsing van politie-eenheden binnen de bedrijven geven de autoriteiten aan toch niet langer van de 'zelfdiscipline' van bedrijven afhankelijk te willen zijn en zelf nog dichter bij de wetsovertreders te willen komen. Hun wettelijke instrumenten zijn onder Xi al flink uitgebreid. Zo is er een beledigingswet gekomen, die bij 500 retweets of 5 duizend views kan worden toegepast - aantallen die in China in een oogwenk worden gehaald. Ook werd er deze zomer een ruim geformuleerde veiligheidswet aangenomen. Die moet het Chinese internet 'veilig en controleerbaar' moet maken.
Isolatie
Die controle is in de ogen van president Xi van groot belang. 'Zonder internetveiligheid is er geen nationale veiligheid', luidt zijn adagium. Sinds zijn aantreden zit hij persoonlijk een 'centrale leidende groep' voor die de algehele strategie uitstippelt. Onderdeel daarvan is ook dat de eigen industrie een leidende rol op de thuismarkt behoort te vervullen. Niet alleen om wereldspelers te kunnen worden, maar ook omdat zij beter onder controle zijn te houden dan buitenlandse bedrijven. De Amerikaanse internetreuzen Facebook, YouTube en Twitter krijgen dan ook geen kans het op te nemen tegen hun Chinese concurrenten.
Westerse bedrijven in China klagen over de nadelige gevolgen van de controledrang over het internet. Zo worden sinds juni vorig jaar allerlei Google-diensten geblokkeerd en zijn sinds begin dit jaar aparte 'vpn-verbindingen' waarmee blokkades konden worden ontdoken niet meer mogelijk. 'China isoleert zichzelf van de wereld, waardoor het internet een intranet dreigt te worden. Dit is erg slecht voor zakendoen in China', stelde de Europese Kamer van Koophandel in China begin dit jaar.
Een enquête onder de leden, hoofdzakelijk grote bedrijven, leerde dat 80 procent van hen last zei te hebben van de verscherpte controle. Een deel van hen stelde zelfs af te zien van het verplaatsen van hun onderzoeksactiviteiten naar China vanwege deze staatsbemoeizucht. In de ogen van de Duitse voorzitter van de Europese Kamer, Jörg Wuttke, doet China zichzelf daarmee tekort, omdat onderzoeksactiviteiten 'cruciaal zijn voor de ontwikkeling van China'.
