Plaats AED's aan gevels van woonhuizen, daar kunnen we mensenlevens mee redden
Fijn, een reanimatie-apparaat in een school, maar die gaat 's avonds dicht. Promovenda Zijlstra pleit voor AED's aan gevels van gewone huizen.
De opmars van draagbare reanimatieapparaten, AED's, redt veel levens, maar vooral in woonwijken overlijden nog te veel mensen onnodig aan een hartstilstand. Dit zegt Jolande Zijlstra, die 16 maart promoveert op het gebruik van AED's door burgers. 'Nu zijn AED's te vinden in supermarkten of kantoorgebouwen, maar die zijn vaak niet 24 uur per dag beschikbaar. Een AED aan de gevel van een woonhuis bijvoorbeeld, buiten in een kastje, zou de beschikbaarheid aanzienlijk vergroten.'
Zijlstra, die is verbonden aan de afdeling Cardiologie van het AMC, onderzocht ook de psychologische impact van een reanimatie op de hulpverlener. 'Het is nogal wat, iemand helpen met een hartstilstand.'
Waarom zijn juist woonwijken zo belangrijk?
'Ongeveer 70 procent van de mensen die een hartstilstand krijgen, is op dat moment in een woonomgeving. Wanneer de meldkamer een 112-melding krijgt en er ambulances op afstuurt, duurt het ongeveer 11 minuten voor het ambulancepersoneel de eerste defibrillatieschok kan toedienen. Om deze tijd op publieke plekken te verkorten, zoals in een station, een supermarkt of sportgelegenheid, hangen in Nederland veel AED's. Wanneer een 'toevallige omstander' zo'n AED gebruikt, is de tijd tussen de 112-melding en de eerste defibrillatieschok zo'n 4 minuten. De overlevingskans stijgt dan naar bijna 50 procent.
'Om de tijd tot de eerste schok te verkorten, ook in de woonomgeving, wordt sinds 2007 een reanimatieomroepsysteem ingezet, waarbij lokale getrainde burgerhulpverleners een sms-oproep krijgen (en tegenwoordig ook een app-oproep) met de vraag direct hulp te verlenen of eerst een nabije AED op te halen.
'Het succes van het reanimatieoproepsysteem hangt deels af van het aantal beschikbare AED's. Op bijvoorbeeld treinstations is dit geen probleem, maar in woonwijken hangen ze vaak in supermarkten of schoolgebouwen, en die sluiten aan het eind van de dag. Dat de apparaten binnen hangen heeft voordelen; AED's zijn nogal gevoelig voor temperatuursschommelingen. Door AED's in verwarmde buitenkasten te hangen op plekken waar mensen er bij kunnen buiten kantoortijden, zou je al veel kunnen winnen.'
Kan ik zo'n AED zomaar aan mijn gevel laten hangen?
'Als je een AED in een beschermde kast ophangt, die verwarmd is en met een pincode wordt beveiligd tegen vandalen, zou dat kunnen. De burgerhulpverlener krijgt dan naast het adres van de AED ook de pincode via sms opgestuurd. Zo'n kast is echter niet goedkoop en in de meeste gevallen dienen de mensen die zelf te betalen. In sommige dorpen hebben buurtbewoners bijvoorbeeld geld ingezameld om een AED en buitenkast te kunnen kopen. Het zou natuurlijk helemaal mooi zijn als de gemeente middels subsidies kan bijdragen aan het 'naar buiten krijgen' van AED's die nu binnen hangen.'
De Hartstichting voert nu campagne dat je een AED ook moet inzetten als je niet getraind bent. U verricht onafhankelijk onderzoek - onderschrijft u dat beleid?
'Uit onderzoek in opdracht van CZ en het Rode Kruis is gebleken dat minder dan eenderde van de ongetrainde burgers bang is om een AED te gebruiken, hetzij vanwege angst voor het onbekende, hetzij vanwege angst voor de gevolgen. Maar het ergste wat je kunt doen is niks doen. Uit mijn promotieonderzoek blijkt dat, in de meeste gevallen, de AED correct wordt gebruikt door leken. Toch kan ik me goed voorstellen dat het spannend of zelfs eng is om een AED te gebruiken, zeker als je geen training hebt gehad. Een reanimatiecursus kan dan helpen, ook om te leren omgaan met de stress en impact van een reanimatie.'
Wat doet een reanimatie met een burgerhulpverlener?
'Dit heb ik onderzocht door mensen te ondervragen die zelf iemand hadden gereanimeerd met en zonder een AED. Uit de groep van 189 ondervraagde burgerhulpverleners, zeiden 24 mensen dat het verlenen van hulp bij een reanimatie grote impact op hen had gehad. Ook vroeg ik of men een positief of negatief gevoel aan de reanimatie had overgehouden.
'Na een paar weken stuurde ik nog een vragenlijst, om te ontdekken of er sprake was van psychische schade in de vorm van een posttraumatisch stresssyndroom. Hierbij keek ik naar het herbeleven van de gebeurtenis en het vermijden van onaangename gevoelens of herinneringen aan de gebeurtenis. Gelukkig vertoonde niemand van de ondervraagden zulke ernstige symptomen. Meer dan 90 procent keek positief terug op de ervaring, zelfs als de patiënt overleed. Mensen zijn vaak trots op het feit dat ze hebben geprobeerd te helpen.'
