Pech in de mond

Maar nu eerst, zoals beloofd, de draai die onze correspondente Florence Tonk aan het onderwerp gaf. 'Erg moeten lachen om de Babylonische spraakverwarring van jouw computer', schreef zij, 'maar mensen kunnen er ook wat van.' Dat blijkt vooral uit de teksten die Florence in de VS op geïmporteerde artikelen tegenkomt.

Op een haardroger van Sears:

'Do not use while sleeping.'

Op een diepvriesmaaltijd:

'Serving suggestions: defrost.'

Op een kinderhoestdrankje:

'Do not drive car or operate machinery.'

Op een Rowenta strijkijzer:

'Do not iron clothes on body.'

Op een Japanse keukenmixer:

'Not to be used for other uses.'

Op een Superman-kostuum:

'Wearing of this garment does not enable you to fly.'

Op een Zweedse kettingzaag:

'Do not attempt to stop chain with your hands or genitals.'

En, mijn favoriet, op een zak pinda's:

'Warning: contains nuts. Instructions: open packet, eat nuts.'

Zoals Florence zelf al suggereert zijn de meeste van deze teksten niet het gevolg van slecht vertalen maar van wat in Amerika de litigious society genoemd wordt, de litigieuze samenleving, de samenleving waarin mensen elkaar om elk wissewasje voor de rechter slepen, en waarvan we de afgelopen week het voorlopige hoogtepunt beleefden toen een Amerikaanse rechter de 'slachtoffers' van een auto-ontwerpfout enige miljarden dollars schadevergoeding toekende. Een vonnis dat op zichzelf misschien terecht is: General Motors besloot het foutje te laten zitten om zes dollar per exemplaar uit te sparen, en de beste manier om een vrek te straffen is via zijn portemonnee, maar tegelijk wakkert het de litigeergekte natuurlijk alleen maar aan. En daarmee de noodzaak voor dienstverleners en producenten om zich juridisch in te dekken met allerhande bizarre waarschuwingen. Ooit komt de dag dat in de loop van een Amerikaans jachtgeweer de tekst gegraveerd staat: when loaded, do not use as toothpick.

Alleen serving suggestion: defrost zou het werk van een vertaler kunnen zijn die het verschil tussen 'gebruiksaanwijzing' en 'serveertip' niet kent.

'Serveertip: Dien gezellig op. Trek iets leuks aan.'

Florence heeft nog wel een aantal voorbeelden van echte vertaalongelukjes. - De in Amerika erg succesvolle Ford Pinto werd in Brazilië een flop omdat 'pinto' daar in de volksmond 'piepklein piemeltje' betekent. Ford doopte de Pinto snel om in Corcel (= paard). - Ter gelegenheid van het bezoek van de paus maakte een winkelier in Miami T-shirts met de tekst 'I saw la Papa'. Dat had 'el Papa' moeten zijn, 'la Papa' betekent 'de Aardappel.' - Coca Cola moest 40 duizend Chinese karakters testen om een goed fonetisch equivalent voor Coca Cola te vinden. De eerste poging 'Ke-koe-ke-la,', betekende 'bijt het wassen kikkervisje' of 'vrouwelijk paard gevuld met bijenwas', afhankelijk van de uitspraak. Het werd uiteindelijk Ko-koe-ko-le, 'geluk in de mond'. - Ook Pepsi had problemen in China. De slogan 'Come alive with the Pepsi Generation' werd: 'Pepsi haalt uw voorouders terug uit het graf.' - Electrolux stofzuigers begon haar Amerikaanse marketingcampagne met de woorden 'Nothing sucks like an Electrolux.'

Er zijn meer van dit soort verhalen in omloop, niet zelden apocrief, en dat die laatste authentiek is kan ik me eerlijk gezegd ook nauwelijks voorstellen, of het zou gespeeld moeten hebben in de tijd voordat 'to suck' naast gewoon zuigen ook 'pijpen' en 'niet deugen' ging betekenen.

Een ander voorbeeld dat Florence geeft is de Spaanse vertaling van de slogan 'It takes a strong man to make a tender chicken', die zoiets bleek te betekenen als 'er is een opgewonden man voor nodig om een kip teder te maken.'

Ik denk dat die vertaler een vertaalprogramma gebruikte dat hij ook nog eens insprak met FreeSpeech.

Maar als ik mijn Philips-briefschrijvers mag geloven, waarover volgende week meer, zal dat spoedig allemaal over zijn.