Nieuws
Opwinding onder astronomen: staat reuzenster Betelgeuze op ontploffen?
Doet-ie het of doet-ie het niet? Astronomen durven geen garantie te geven, maar het zou kunnen dat de heldere ster Betelgeuze op het punt staat om te exploderen. Als dat gebeurt, staat er wekenlang een schijnwerper aan de hemel die even fel schijnt als de volle maan.
Betelgeuze is een opvallende, oranjerode ster in het wintersterrenbeeld Orion. Deze maand staat hij rond middernacht hoog in het zuiden. Maar kenners zien meteen dat er iets niet klopt. De ster begon vanaf oktober te dimmen en is nu nog maar half zo helder als normaal.
Dat de helderheid van Betelgeuze een beetje varieert werd in de 19de eeuw al ontdekt door John Herschel. Het was trouwens duizenden jaren geleden ook al opgemerkt door Australische Aboriginals. Niks aan de hand dus, volgens sommige sterrenkundigen. Straks wordt-ie wel weer feller.
Aan de andere kant: Betelgeuze is een kolossale reuzenster, twintig keer zo zwaar en maar liefst een paar honderd keer zo groot als de zon. Het staat vast dat hij nog hooguit zo’n honderdduizend jaar te leven heeft. De supernova-explosie waarmee de ster aan zijn eind komt, zou ook morgen kunnen plaatsvinden. En nooit eerder is er zo’n snelle en sterke helderheidsafname waargenomen. Wie weet is het een voorbode van naderend onheil.
Sterker: de ontploffing is misschien al verleden tijd. Volgens de recentste schattingen staat Betelgeuze op een afstand van 600 à 700 lichtjaar – zo lang doet het licht van de ster erover om de aarde te bereiken. Als wij hem in 2020 zien exploderen, heeft de supernova dus halverwege de 14de eeuw plaatsgevonden, tijdens de grote pestepidemie.
Implosie
Sterrenkundigen houden Betelgeuze nu natuurlijk aandachtig in het oog. Maar wat verwacht je eigenlijk te zien als voorbode van een op handen zijnde supernova? ‘Helemaal niks’, is het resolute antwoord van astronoom en reuzensterrenexpert Henny Lamers. Het begint met een implosie, diep in het binnenste van de ster, en volgens Lamers komt de uiteindelijke klap even plotseling en onaangekondigd als een vulkaanuitbarsting.
Spectaculair is het natuurlijk wel. En het zou trouwens tijd worden ook. In ons Melkwegstelsel vindt naar schatting eens in de honderd jaar een supernova-explosie plaats, maar de laatste die is waargenomen was in 1604.
Op Twitter houden de kenners zich ondertussen keurig op de vlakte. ‘Ik zeg niet dat het gebeurt en ik zeg ook niet dat het niet gebeurt’, aldus amateurastronoom en space blogger Jason Major. ‘Maar het kan geen kwaad om omhoog te kijken – en Orion is sowieso een prachtig sterrenbeeld.’
