Ook het RIVM van Amerika erkent: corona verspreidt zich soms door de lucht

Of nou ja, ‘erkent’: maandagavond trok het CDC het advies alweer tijdelijk terug, om nog te schaven aan de tekst. De formulering die online had gestaan was een conceptversie die nog niet op internet had gemoeten, aldus het agentschap.

Dat contact van nabij de belangrijkste route van virusoverdracht is, blijft sowieso staan. Een overzichtsstudie van eerdere onderzoeken in The Lancet liet al eerder zien dat de kans om door een drager van het virus besmet te raken op 2 meter afstand ongeveer tien keer zo klein is als van dichtbij. Ook het uitblijven van ziekenhuisuitbraken bewijzen dat het virus zich doorgaans niet zwevend verspreidt. Bij echte zweefvirussen, zoals mazelen, moeten patiënten achter een luchtsluis worden verzorgd.

Maar al sinds maart betogen veel wetenschappers dat er niet zoiets bestaat als een harde grens tussen wel of niet zwevend. Vooral bij schreeuwen, zingen en hard ademen komen immers ook veel kleinere druppeltjes vrij, die lang blijven zweven. Daarin zit weliswaar veel minder virus, maar in bedompte binnenruimtes zoals cafés, sport- en koorzaaltjes zou er toch genoeg kunnen blijven hangen om besmet te raken.

Na de WHO, de Europese gezondheidskoepel ECDC en veel landelijke organisaties zoals het RIVM in Nederland, erkennen nu ook de CDC dat risico. ‘Er is toenemend bewijs dat druppels en kleinere deeltjes kunnen blijven zweven in de lucht, kunnen worden ingeademd door anderen en afstanden afleggen verder dan zes voet (bijvoorbeeld bij koorrepetities, in restaurants of in fitnessklassen)’, aldus de CDC in hun concepttekst.

De erkenning ligt gevoelig, omdat het inzicht gemakkelijk een eigen leven kan gaan leiden: zet het raam maar open, en het besmettingsgevaar is geweken. De CDC benadrukt dan ook dat dit niet het geval is: ‘blijf waar mogelijk minstens zes voet verwijderd van anderen’ blijft het hoofdadvies. Daarbovenop komt nu echter nog iets: ‘Gebruik luchtzuiveringsinstallaties om in afgesloten ruimtes zwevende ziektekiemen tegen te gaan.’

Monnik besmet tempel

De omslag komt op een pikant moment. Eind vorige week bleek uit een Hongkongse analyse van ruim duizend ziektegevallen opnieuw dat het coronavirus zich vaak verspreidt bij sociale gebeurtenissen zoals feesten en kerkdiensten.

Zo ontdekten de Hongkongers een monnik die waarschijnlijk elf tempelgangers heeft aangestoken, een huwelijksfeest waar zeventien mensen ziek werden en een uitbraak waarbij een groep muzikanten in vier bars in totaal ruim honderd bezoekers besmetten. Vooral in de tempel en de bars lijkt het virus zich via ademwolken te hebben verspreid.

In Florida lukte het onderzoekers intussen voor het eerst om levend coronavirus te vangen op vijf meter afstand van een bedlegerige patiënt. Tot dusver ging dat maar moeizaam: bij nagenoeg alle studies die beweren ‘zwevend virus’ te hebben aangetoond, gaat het om restjes erfelijk materiaal, iets anders dan nog werkzaam virus.

Gekweekte apencellen

Maar hoogleraar microbiologie John Lednicky van de Universiteit van Florida en zijn team bewezen dat er rond een patiënt wel degelijk ook besmettelijke virusdeeltjes ronddwarrelen, door ze op 4,8 meter afstand van de patiënt op te vangen in een bakje gekweekte apencellen.

Toch blijkt uit de Hongkongse analyse óók dat het virus minder vaak ‘superverspreidingen’ veroorzaakt dan het vorige sarsvirus, uit 2002-2003. In de Hongkongse cijfers werd 80 procent van de besmettingen veroorzaakt door ongeveer 19 procent van de geïnfecteerden. Dat is beduidend minder dan bij sars, waar 80 procent van de besmettingen werd veroorzaakt door maar zo’n 10 procent van de geïnfecteerden.

Dat betekent overigens ook dat veruit de meeste geïnfecteerden (zo’n 70 procent) helemaal niemand besmetten, tekent het Hongkongse team aan.