Onderzoek naar microplastics etende vissen blijkt frauduleus
Vissen eten liever plastic dan natuurlijk voedsel - een gewoonte die de groei belemmert en vissenlarven tot een gemakkelijke prooi van roofdieren maakt. Deze verontrustende bevindingen verschenen vorig jaar in het gerenommeerde tijdschrift Science. Nu blijkt dat ze zijn gebaseerd op frauduleus onderzoek.
Een commissie voor ethische toetsing van wetenschappelijk onderzoek oordeelde dat de Zweedse auteurs zich schuldig hebben gemaakt aan 'wetenschappelijke oneerlijkheid'. Onder druk van deze uitspraak trokken de twee onderzoekers van de universiteit van Uppsala hun artikel over microplastics etende vissen terug.
De publicatie van Oona Lönnstedt en Peter Eklöv maakte al snel kritiek los bij collega-onderzoekers. Die wezen erop dat data om de bevindingen te ondersteunen ontbraken en dat het tweetal te kort op de onderzoekslocatie - het eiland Gotland in de Oostzee - was geweest om het werk te doen dat ze in Science hadden beschreven.
De auteurs wezen de beschuldigingen van de hand en zeiden dat onderzoeksgegevens ontbraken omdat een laptop was gestolen. Dat er geen back-up was gemaakt was een 'ongelukkige fout maar geen oneerlijkheid'. De beschuldigingen van collega's zouden zijn voortgekomen uit jaloezie.
De ethische commissie die zich over de affaire boog, trok echter harde conclusies: het tweetal zou onvolledige en soms tegenstrijdige verklaringen hebben afgelegd in het onderzoek naar hun handelen. Oneerlijk gedrag, aldus de commissie. Een oordeel dat de onderzoekers en Science dwong de studie in te trekken.
Deze affaire is schadelijk voor de betrouwbaarheid van de wetenschappelijke wereld, reageert marien bioloog Jan Andries van Franeker, verbonden aan Wageningen Marine Research. Maar zij verandert volgens hem niets aan de risico's van microplastics voor vissen en de rest van de voedselketen.
Van Franeker: 'Bikkelhard bewijs dat deze plastics schadelijk zijn voor dieren of de hele voedselketen is bijna onmogelijk te leveren. Maar onze kennis over de hoeveelheid plastic in zee, hun slechte afbreekbaarheid, hun inhoud aan schadelijke stoffen, de zekerheid dat ze soms worden gegeten, en een lange reeks experimenten in het laboratorium geven voldoende aanleiding om plastic in zee als een reëel risico te beschouwen. Dat blijft zo, ook als dit experiment geheel of deels uit de duim is gezogen.'
Trek in meer plastic? Programmamaker Bahram Sadeghi verzamelde 1000 dagen lang al zijn plastic afval. Resultaat: een muur van 150 vierkante meter met 472 foto's en een vloer van 250 vierkante meter met de inhoud van 41 zakken volgestampt met plastic. Bekijk hier de video's en lees de artikelen.
