Nieuw richtsnoer voor afbouw antidepressiva streeft naar nauwkeuriger en veiliger begeleidingstraject

Jaarlijks krijgen circa 1 miljoen Nederlanders antidepressiva voorgeschreven. Weinig gebruikers doen een (geslaagde) stoppoging. Veel patiënten krijgen jarenlang automatisch herhaalrecepten, zonder een arts te zien.

Patiëntenverenigingen dringen al jaren aan op zo’n richtsnoer omdat huisartsen en psychiaters te weinig zouden weten over de afbouw van antidepressiva en de gevaren ervan. Bijsluiters van antidepressiva melden doorgaans dat de ontwenningsverschijnselen mild en van korte duur zijn, àls ze zich al voordoen. De laatste jaren is duidelijk geworden dat (vooral) abrupt stoppen wel degelijk tot ernstige klachten kan leiden.

Dat alle betrokken partijen: patiëntenverenigingen, psychiaters, huisartsen en apothekers nu met een gemeenschappelijk document komen, vergroot de kans dat zorgverzekeraars afbouwmedicatie gaan vergoeden. Dat is althans de hoop van psychiater Eric Ruhe. Hij werkte aan het document mee namens de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Afbouwmedicatie (medicijnen in hele kleine doseringen) wordt nu door een enkele verzekeraar vergoed.

Geen wetenschappelijk bewijs

Een officiële richtlijn mag dit richtsnoer niet heten, omdat richtlijnen altijd gebaseerd moeten zijn op wetenschappelijk onderzoek. Afbouwmedicatie is geen populair onderzoeksterrein aan universiteiten. En de farmaceutische industrie heeft er geen belang bij dat mensen minder van hun pillen gaan slikken. Dus wetenschappelijk bewijs wat de beste manier is om af te kicken, bestaat niet.

In deze officieuze richtlijn krijgen artsen het advies om samen met de patiënt het afbouwtraject vorm te geven, afhankelijk van het soort antidepressivum en de karakteristieken van de patiënt. Patiënten die eerder een mislukte stoppoging deden zullen bijvoorbeeld het advies krijgen om langzaam af te bouwen: in twee maanden met wekelijkse stapjes.

Patiënten voor wie ook dát te snel gaat, moeten met nog kleinere stapjes afbouwen. Daarvoor moeten het geneesmiddel beschikbaar komen in hele kleine doseringen die alleen een apotheek kan maken. De meeste verzekeraars vergoeden deze afbouwdoseringen (taperingstrips) nu niet.

SSRI’s en SNRI’s

Geneesmiddelenexpert en adviseur van de Vereniging Afbouwmedicatie Dick Bijl vindt het document ‘een stap in de goede richting’. Bijl vindt het wel vreemd dat de afbouw met taperingstrips niet als de beste methode wordt geadviseerd. ‘Dit is de enige afbouwmethode waarvan het succes met enig wetenschappelijk onderzoek is gestaafd’, aldus Bijl. ‘Maar het is hoe dan ook een duidelijk signaal naar de politiek en zorgverzekeraars dat afbouwmedicatie vergoed moet worden’, aldus Bijl. Het richtsnoer geldt voor twee soorten antidepressiva: de SSRI’s en de SNRI’s. Bijl hoopt dat er snel soortgelijke initiatieven worden ondernomen voor andere antidepressiva en psychofarmaca.

Baldwin

Dinsdag nam de Britse hoogleraar psychiatrie David Baldwin ontslag als adviseur van de regering na een heftige controverse over de afbouw van antidepressiva. In een brief in The Times schreef Baldwin dat verreweg de meeste patiënten zonder problemen binnen twee weken stoppen.’ Hij werd op sociale media door anonieme critici uitgescholden voor ‘farma-hoer’ en ‘erger dan Hitler’.