Nergens zijn de nachten nog echt donker
Wat gebeurt er 's nachts toch allemaal in die kleine verlichte bushokjes daar in het weiland?
Een buitenaardse verzameling gekleurde kubussen in een nachtelijk Hollands landschap. We zien wat sterren, maar de duisternis wordt overstemd door al het kunstmatige licht.
Bijna nergens zijn de nachten nog echt donker. De intensiteit van lichtvervuiling neemt jaarlijks met 6 procent toe. Van de gevolgen weten we nog weinig.
Vandaar de kleine kooitjes in het weiland: een experiment. Onderdeel van het project 'Licht op Natuur', waarin onderzoekers van Wageningen Universiteit en het NIOO uitzoeken wat kunstmatig nachtelijk schijnsel voor planten en dieren betekent. In deze vierkante stolpen worden rupsen van de kooluil, een nachtvlinder, onderzocht.
Dat kunstlicht nachtvlinders aantrekt, is geen nieuws. Maar ook in andere levensfasen hebben de dieren last. De biologische klok van rupsen raakt verstoord, ze snappen niet meer welke tijd van het jaar het is en wat ze moeten doen.
Rupsen die in de herfst leven, met korte dagen en lange nachten, zouden namelijk als pop moeten wachten tot het lente is om dan als vlinder tevoorschijn te komen. Maar rupsen wier lange nachten een beetje verlicht zijn, slaan die rustpauze over. Ze verpoppen snel, komen te vroeg uit als vlinder, waardoor ze de winter vaak niet overleven.
Ook blijken mannetjes en vrouwtjes, eenmaal volwassen, elkaar moeilijker te vinden door lichtvervuiling. 's Nachts lokken vrouwtjes mannetjes door feromonen te verspreiden, maar in verlichte nachten lukt dat niet goed. Gevolg: weinig nageslacht.
De verschillend gekleurde blokjes - de gele zijn eigenlijk wit licht, met het volledige spectrum - zijn een mooi gezicht, maar de nachtvlinder heeft het dus liever donker. En als het niet anders kan is het rode licht, de langere golflengtes, nog het minst storend. Een andere samenstelling van het licht waarmee wij 's nachts onze steden beschijnen zou dus al schelen.
Uitleg: Roy van Grunsven, (onderzoeker Wageningen Universiteit) en Koert van Geffen (promoveerde deze week op dit onderzoek aan Wageningen Universiteit).
