Mug met smaak
Krabbende slachtoffers van muggenbeten die denken dat de zoemende plaaggeesten het altijd op hen hebben gemunt, hebben gelijk. Muggen zijn zeer kieskeurig....
Mensen geven waarschijnlijk meer dan vijfhonderd verschillende geuren af en het hangt af van de chemische verbindingen, maar ook van de concentratie en de verhouding, of muggen iemand aantrekkelijk vinden. Naar die chemische verbindingen wordt volop onderzoek gedaan.
Vroeger werd gedacht dat muggen werden gelokt door de CO2 (kooldioxide) die we uitademen. Muggen zouden ons mijlenver al kunnen ruiken. Dit ademspoor zou werken als een soort uitgerolde rode loper waarlangs de muggen hun weg kunnen vinden naar een vier-sterrendiner.
De ademtheorie is inmiddels enigszins achterhaald, zegt entomoloog dr. ir. Willem Takken van de Landbouwuniversiteit Wageningen. 'Mensen blijken allemaal ongeveer evenveel CO2 te produceren. We weten nu dat ook andere chemische verbindingen die van de huid afkomen, belangrijk zijn voor de keuze die de mug uiteindelijk maakt.'
Om erachter te komen welke geurstoffen voor muggen nu zo aantrekkelijk zijn, bouwden de Amerikaanse onderzoekers Jerry Butler en Karen McKenzie, van de universiteit van Florida in hun laboratorium een olfactometer, een soort geurenmachine. Daarmee kunnen de voorkeuren van muggen worden vastgelegd.
Een klein plaatje, ingesmeerd met bijvoorbeeld bloed van vee of een lekker geurige bodygel, wordt bedekt met kunsthuid. Daarna worden de muggen losgelaten in de olfactometer. De computer registreert de muggenkeuzes.
In Wageningen staat ook een soort olfactometer, zij het dat daar met echte mensen wordt gewerkt. Om de precieze chemische verbindingen die de muggen aantrekken, te identificeren wordt gebruik gemaakt van twee apparaten: de gaschromatograaf en de massaspectrograaf.
Eerst wordt wat zweet opgevangen of met alcohol van de huid afgewreven en in een potje gedaan. De gaschromatograaf analyseert wat er in dit mengsel zit. Het gaat om bijvoorbeeld dertig verbindingen.
Vermoedelijk ligt de aantrekkingskracht van sommige mensen in de verhouding tussen de chemische verbindingen. Misschien heeft iemand iets meer van één bepaalde verbinding. Vier jaar geleden ontdekte de Wageningse onderzoeker Bart Knols overigens dat malariamuggen een grote voorliefde hadden voor (zijn) ongewassen voeten.
De chemische verbindingen op de huid zijn afkomstig van bacteriën. Die zitten helaas niet op de huid, maar in de huidzakjes. Schrobben en boenen helpt dus niet of nauwelijks. Alleen de bijproducten worden eraf geschrobd. Na een half uur zal de mug de mens toch weer weten te vinden.
Doel van het muggenonderzoek is te achterhalen wie er vaker wordt gestoken en waarom, want deze mensen lopen een groter risico. Muggen zijn namelijk niet alleen nachtelijke stoorzenders, ze kunnen ook ziektes overbrengen, zoals malaria en hersenvliesontsteking.
Vorige week werd voor de eerste keer in New York een uitbraak gemeld van St.-Louis Encefalitis (SLE), een virusinfectie die door muggen wordt verspreid. Er zijn drie patiënten overleden.
