Met chemotherapie kan Spijkie nog een jaar leven

'Hij zal alleen zijn snorharen verliezen', zegt internist Marieke Dijkstra. Ze drukt voorzichtig rondom de achterpoten van de zwarte kater Spijkie (12), die op een behandeltafel staat in het Medisch Centrum voor Dieren in Amsterdam. Met haar vingers voelt ze aan tumoren die zich bij de liezen hebben gevormd.

Spijkie heeft lymfklierkanker. Zonder medicijnen zal hij waarschijnlijk binnen zes weken sterven. 'Maar als we nu beginnen met chemotherapie, kan hij mogelijk nog een jaar leven', zegt Dijkstra.

Levensreddende behandelingen

Van bijwerkingen zal het dier in tegenstelling tot mensen nauwelijks last hebben, benadrukt ze. Katten worden niet ziek van chemo, ook hun vacht valt niet uit door het medicijn. 'De snorharen zijn echt het enige.' Aan chemotherapie hangt wel een prijskaartje dat kan oplopen tot boven de 1.000 euro. De internist kijkt naar het baasje van de kat, een jonge vrouw die naast de behandeltafel staat. 'De beslissing is natuurlijk aan jou.'

De tijd dat een ernstig ziek huisdier standaard een spuitje kreeg en insliep, is voorbij. Honden of katten ondergaan steeds vaker dezelfde levensreddende behandelingen als mensen. Ze worden opgelapt met behulp van echo's, röntgenfoto's en CT-scans, chemotherapie en operaties waarbij chirurgen botbreuken rechtzetten, tumoren wegsnijden en soms zelfs pacemakers inbrengen. De kosten van die geavanceerde ingrepen kan echter niet iedereen betalen.

De beroepsvereniging voor dierenartsen KNMvD pleit voor een verplichte dierenzorgverzekering voor baasjes, zodat huisdieren altijd de juiste zorg krijgen. 'Mensen kopen huisdieren vaak in een impuls. Met een verplichte zorgverzekering, worden ze zich meer bewust van de kosten en kunnen zieke dieren beter worden geholpen', laat voorzitter Erik Gostelie weten.

Maar hoever moet je gaan bij de medische ingrepen? Heeft een huisdier altijd recht op de beste behandeling?

Gezinslid

Een ziek huisdier is voor de meeste baasjes een traumatische ervaring. Uit enquêtes van onder meer de Amerikaanse dierenartsenbond AVMA en TNS NIPO blijkt dat honden- en kattenbezitters hun dier steeds vaker zien als een gezinslid, vergelijkbaar met een kind of partner.

Biologisch gezien is dat goed verklaarbaar. Dat toonden wetenschappers van de Japanse Azabu Universiteit vorig jaar aan in het wetenschappelijk tijdschrift Science. Ze lieten dertig proefpersonen hun hond knuffelen en in de ogen kijken. Voor en na het experiment werd bij de deelnemers urine afgenomen om hun hormoonproductie te meten.

Wat bleek? Na de knuffelsessie met hun viervoeters maakten de hondenbezitters 300 procent meer van het hormoon oxytocine aan als daarvoor. Dit hormoon komt ook vrij als mensen kijken naar hun baby, of knuffelen met hun geliefde.

Hernia

De Belgische Marleen kan vanuit de wachtkamer van het MC voor dieren nog net een glimp van haar hond Ari opvangen. Ze heeft de 8-jarige teckel een half uur eerder kermend van de pijn laten opnemen. Nu wordt het dier verdoofd naar de ruimte met de CT-scanner gedragen.

De artsen vermoeden dat Ari een hernia heeft opgelopen. Die kwaal komt vaak voor bij teckels. Bij onverwachte bewegingen zijn de honden kwetsbaar door hun lange ruggengraat. 'Mijn man had nog wel een loopplank gemaakt, zodat Ari niet zomaar vanaf de bank op de grond zou springen', zegt Marleen. 'Op een onbewaakt ogenblik heeft hij dat misschien toch gedaan.'

Als de CT-scan uitwijst dat de teckel inderdaad lijdt aan een beknelde zenuw, kan dat alleen met een chirurgische ingreep worden hersteld. De totale kosten: 3.000 euro. Het maakt Marleen zenuwachtig. 'Op dit moment heb ik dat geld gewoon niet, maar ik wil Ari ook niet kwijt.' Haar band met de hond is hecht. 'Hij heeft me er doorheen gesleept toen ik zelf ernstig ziek was een aantal jaren geleden.'

_{Tekst gaat verder onder video.}

Menselijke gezondheidszorg

De CT-scanner waar de teckel in ligt, is eigenlijk niet gemaakt voor dieren. De radiologe bestuurt het apparaat met een computerprogramma waarin ze op afbeeldingen van het menselijk lichaam klikt. 'De scanner stond vroeger in een gewoon ziekenhuis', zegt ze. 'Hij werkt nog perfect.'

Het toont aan hoe de medische behandelingen voor huisdieren in het spoor blijven van de menselijke gezondheidszorg. 'Bijna alle behandelingen komen met een vertraging van enkele jaren ook beschikbaar voor huisdieren', zegt Tjerk Bosje, de behandelend internist van Ari. Vooral in een stad als Amsterdam is er veel behoefte aan hightechdierenzorg, merkt hij. 'Mensen die op een boerderij wonen en elke week kippen slachten, zullen hun kat niet zo snel chemotherapie laten ondergaan, maar in grote steden zien mensen hun huisdier echt als een maatje. De ontwikkelingen gaan snel.'

Bestralingsmachine

De Universiteitskliniek in Utrecht beschikt sinds 2010 bijvoorbeeld over een bestralingsmachine waarmee dieren met tumoren kunnen worden behandeld. In de Verenigde Staten zijn er al honden- en kattenbrokken met cannabis op de markt om de pijn van chronisch zieke dieren te verlichten. En sommige huisdieren hebben zelfs afdankertjes van menselijke patiënten ín hun lichaam zitten. 'Ongeveer zes keer per jaar krijgt een hond in Nederland een pacemaker', zegt Bosje. De apparaatjes zijn afkomstig van mensen die net zijn overleden. 'Ze doen het dan nog prima, en je kunt ze niet meer aan een andere menselijke patiënt geven.'

Toch is niet elke medische ingreep bij dieren praktisch haalbaar. Bosje filosofeert even over een stoma voor een hond die niet meer kan poepen. 'Dat zou technisch kunnen, maar zo'n zakje op zijn buik zou al snel vies worden en het risico op infecties te groot. Maar in principe zou ik bijna alles willen proberen om een huisdier te helpen.'

Dramatisch

Zijn collega Marieke Dijkstra heeft intussen een datum afgesproken voor de eerste chemobehandeling voor de kat met lymfklierkanker. Haar grootste zorg is nu de drie jaar oude Carlos, een rode kater die uitgeteld in zijn kooi ligt op de eerste hulp. Het dier is 's avonds laat door zijn baasje naar de kliniek gebracht, omdat hij niet meer uit zijn mand kwam. Sindsdien is zijn toestand verslechterd. Carlos ademt zwakjes, zijn nieren zijn er bijna volledig mee opgehouden en hij spuwt bloederig vocht.

'We moeten nu ingrijpen', zegt Dijkstra. Ze belt de eigenaar van het dier en stelt voor om de kat onder narcose te brengen, een echo te maken en met een kijkoperatie te onderzoeken of er een chirurgische ingreep mogelijk is om zijn toestand te verbeteren. De kosten kunnen oplopen tot ruim 2.500 euro, waarschuwt Dijkstra. Het baasje gaat akkoord.

Toch is de internist niet echt hoopvol. 'Het is nog een jong dier, ik wil hem een kans geven.' Maar de nierwaarden van de kat zijn dramatisch. 'Als dit een mens was geweest, hadden we hem laten dialyseren, of misschien zelfs een niertransplantatie laten ondergaan.'

Zo'n ingreep is bij huisdieren niet onmogelijk. In de Verenigde Staten voorzien chirurgen van universiteitsklinieken al regelmatig honden en katten van een nieuwe nier. 'Ja, misschien hadden we Carlos kunnen helpen', zegt dierenchirurg Lillian Aronson per telefoon. 'Al heb ik zijn gegevens natuurlijk niet.' Ze heeft aan de Universiteit van Pennsylvania al 160 nieren bij honden en katten getransplanteerd. Zo'n operatie kost ongeveer 18.000 euro. 'Er is veel interesse, mensen zijn hier enorm gehecht aan hun huisdieren. En vooral katten hebben vaak nierproblemen, omdat ze bijvoorbeeld van planten eten die giftig zijn voor hun nieren.'

Medicijnen

De donororganen voor haar operaties haalt Aronson uit het lichaam van dieren in asiels. Dat klinkt onethisch. 'Maar als dank krijgen ze daarna een beter leven', vertelt ze. De donorhonden of -katten worden geadopteerd door de baasjes van de dieren die een nier ontvangen. 'Dat is verplicht. Een hond of kat kan goed verder leven met één nier.'

De getransplanteerde honden en katten knappen meestal snel op na een operatie. Wel moeten ze hun leven lang medicijnen slikken om te voorkomen dat de nier wordt afgestoten, net als bij mensen. Een nadeel is ook dat een getransplanteerde kat door de afstotingsmedicijnen meer risico loopt op bijvoorbeeld lymfklierkanker. 'Gelukkig zijn ook daar behandelingen tegen', aldus Aronson.

Waar trek je als baasje of dierenarts de grens? Niertransplantaties worden in Nederland nog niet uitgevoerd. Veel dierenartsen hebben er ethische bezwaren tegen. 'Je kunt wel zeggen: de asielkat krijgt een beter leven, maar je kunt niet aan een kat vragen of hij zijn nier wil afstaan', zegt Tjerk Bosje.

Goederen

De operatie van de teckel Ari wil hij wel graag doorzetten. De hond heeft een rughernia opgelopen, dat is duidelijk te zien op de CT-scan, maar verder is hij nog kerngezond. Bosje praat in de wachtkamer met eigenaresse Marleen. 'Als u voor de ingreep kiest, zal hij waarschijnlijk helemaal herstellen, zo doorgaan kan eigenlijk niet.'

De Belgische staat door haar financiële situatie voor een moreel dilemma. Is een operatie van Ari hier de enige juiste beslissing? Nee, zegt hoofddocent ethiek Franck Meijboom van de Universiteit van Utrecht. De beschikbaarheid van CT-scans, chirurgen, chemotherapie en pacemakers verplicht een huisdierbezitter volgens hem in geen geval tot het uiterste te gaan bij een behandeling.

Hij wijst op de positie van dieren in de wet. 'Daarin worden dieren nog altijd aangeduid als 'goederen', oftewel dingen.' Dat klinkt cru maar de consequenties in het dagelijks leven zijn voor iedereen helder, zo illustreert hij met een fictieve marktplaatsadvertentie. 'Stel: ik bied op Marktplaats mijn oma te koop aan. Dat mag niet. Maar een hond verkopen is wel toegestaan omdat een dier je bezit kan zijn.'

Zorgplicht

Huisdierenbezitters kunnen vanuit dit recht ook bepalen om hun hond geen dure operatie te laten ondergaan, maar een spuitje te geven. 'Bijvoorbeeld omdat ze het geld nodig hebben voor de zorg van hun kinderen, of omdat ze er liever van op vakantie gaan. Niet iedereen kan en wil duizenden euro's uitgeven voor het leven van zijn hond.'

Natuurlijk heeft een baasje wel een zorgplicht, benadrukt Meijboom. 'Een dier heeft een intrinsieke waarde. Je mag je hond of kat niet verwaarlozen, of laten lijden, maar dat doe je niet als je voor euthanasie kiest. Je verlost het dier dan juist uit zijn lijden.'

Marleen besluit uiteindelijk haar portemonnee te trekken. 'Ik vind dat ik dat verplicht ben aan Ari.' De financiële consequenties schuift ze voor zich uit. 'Gelukkig kan ik met creditcard betalen.'

Verplichte zorgverzekering

Een verplichte zorgverzekering voor huisdierenbezitters zou dit soort dilemma's kunnen voorkomen. Maar volgens ethicus Meijboom kun je niet alle verantwoordelijkheid voor de gezondheid van huisdieren bij de baasjes leggen.

Hij wijst op het uiterlijk van teckels. Botbreuken en hernia's ontstaan bij dit hondenras vooral omdat de dieren gefokt worden op hun langwerpige ruggengraat. 'Als je een verplichte zorgverzekering invoert, moet je dat eigenlijk ook verbieden. Wanneer we echt willen dat huisdieren langer gezond blijven, moeten we hun leven meer bekijken vanuit het standpunt van het dier, en minder vanuit wat de mens leuk vindt om te zien.'

Internist Bosje haalt opgelucht adem terwijl Ari de operatiekamer in wordt gedragen. Als de eigenaresse van de teckel niet voor een operatie had gekozen, had hij de hond met tegenzin een spuitje gegeven. 'Dat had ik vreselijk gevonden.' Maar dieren gratis behandelen, doet hij uit principe niet. 'Dan kunnen we deze kliniek binnen de kortste keren sluiten.'

Belangen van het dier

Soms stuurt Bosje wel aan op euthanasie. 'Je kunt té ver gaan met behandelingen', zegt hij. Doodzieke katten en honden zag hij in zijn behandelkamer, zittend op schoot bij baasjes die geen afscheid wilden nemen en vroegen om een chemokuur, of een nieuwe operatie. 'Dat doe ik niet. De belangen van het dier staan voorop, niet die van het baasje. Een hond of kat mag nooit onnodig lijden door onze behandelingen.'

De teckel Ari is inmiddels bijna hersteld van zijn nekhernia. Hij volgt nu fysiotherapie. De kat Carlos bleek te zwak voor een operatie, hij overleed toen de dierenartsen hem onder narcose brachten. De aan lymfklierkanker lijdende kat Spijkie is uiteindelijk toch overleden.

undefined