Meer asfalt leidt altijd tot meer files – Klopt dit wel?

Van wie komt die claim?

‘Meer asfalt leidt altijd tot meer files’, kopte online krant De Correspondent onlangs. Dat fenomeen heeft zelfs een naam: de Fundamentele Filewet. Dat idee werkt zo: elke wegverbreding creëert weliswaar extra ruimte, maar het maakt de route aantrekkelijker voor nog méér automobilisten. Met als onvermijdelijk gevolg nog méér files dan voorheen.

Klopt het?

Het idee komt niet uit de lucht vallen. De Fundamentele Filewet blijkt een wetenschappelijke onderbouwing te hebben: de economen Gilles Duranton en Matthew Turner claimden een kleine tien jaar terug dat Amerikaanse snelweguitbreidingen rondom grote steden aan die wet voldoen. Ook infrastructuurspecialist Arie Bleijenberg, naar wie De Correspondent verwijst, spreekt in zijn boek van ‘de ‘wet’ van behoud van files’.

Maar niet elke wegverbreding lokt per definitie méér file uit, zegt Bert van Wee, hoogleraar transportbeleid van de TU Delft. Hoewel nieuwe wegen vaak ook wel weer drukker worden, heeft dat volgens Van Wee altijd meerdere oorzaken. Dat maakt het moeilijk om te bewijzen welke toegenomen drukte op lange termijn aan het extra asfalt te wijten valt. Geen harde wet dus – iets dat Bleijenberg overigens beaamt: ‘Dat meer asfalt áltijd meer file geeft, zou ik niet zo formuleren.’

Wat de mobiliteitsexperts wél onderschrijven, is dat het file-oplossende vermogen van nieuwe rijstroken vaak minder spectaculair is dan politici veronderstellen. ‘Als je een weg verbreedt, loopt het verkeer soms elders vast’, zegt Van Wee. ‘Of mensen gaan inderdaad vaker de nieuwe weg gebruiken, waarmee de kans op files weer toeneemt.’ Bijvoorbeeld doordat ze de spits weer aandurven.

Soms komen de files weer net zo lang en regelmatig terug. Maar dat maakt de verkeerssituatie volgens Van Wee niet per se slechter. Uitgedrukt in voertuigverliesuren – de totale optelsom aan vertraging voor alle auto’s op een bepaalde weg – kan de filedruk op een verbrede weg meevallen. De rijsnelheid binnen de file telt voor dat begrip dus ook mee. ‘Ik heb liever een file van tien kilometer waar beweging in zit dan een file van vijf kilometer waarin ik stilsta’, zegt Van Wee.

Bovendien: als een verbrede weg volloopt met extra verkeer met bijbehorende files, betekent het wel dat méér mensen hun bestemming bereiken dan voorheen met dezelfde filedruk, zegt emeritus verkeershoogleraar Ben Immers (ook TU Delft). ‘Daarom openen supermarkten ook zo graag extra kassa’s. Die lopen vol, maar er staan wel meer mensen hun spulletjes af te rekenen.’

Eindoordeel

Meer asfalt leidt inderdaad tot meer verkeer, wat nieuwe files tot gevolg kan hebben, maar een harde wet is dat niet.