Langste bliksemschicht ooit overspant een bizarre 768 kilometer

Het is, hemelsbreed, grofweg de afstand van Den Haag naar Praag. De langste bliksemschicht in de meteorologische boeken is een duizelingwekkende 768 kilometer lang, zo schrijven onderzoekers deze week in het vakblad Bulletin of the American Meteorological Society.

Het gaat overigens niet om een traditionele schicht van een wolk naar de grond. De meeste donderwolken hangen op zo’n 12 kilometer boven het aardoppervlak, vergeleken met het nieuwe record een armetierige afstand. Ga je vanaf de grond 768 kilometer omhoog, dan kom je terecht in de ruimte, op bijna tweemaal de hoogte van het internationale ruimtestation ISS.

Loeihete reuzenslag

In plaats daarvan krulde de schicht op 29 april 2020 als een loeihete reuzenslang tussen de wolken door, zo is te zien op satellietbeelden van de World Meteorological Organization (WMO), de weersorganisatie van de Verenigde Naties. De schicht lijkt daarop nog het meest op een reusachtige sneeuwvlok die parallel aan het aardoppervlak wordt uitgerekt.

De recordbliksem ontstond boven de Great Plains in de Verenigde Staten, een gebied dat zich uitstrekt van de staat Texas tot aan de grens met Canada. Het zuidelijke deel is berucht om de heftige onweersstormen die daar door de unieke omstandigheden kunnen samensmelten tot systemen van monsterlijk formaat. Naast gigantische bliksemschichten levert dat met enige regelmaat ook stormen op waaronder destructieve tornado’s over de grond zwiepen.

Behalve de fysiek langste schicht bevat het recente onderzoek overigens nog een bliksemrecord: die van de langstdurende ontlading. Dat record komt nu in handen van een ontlading die op 18 juni 2020 plaatsvond boven de grens tussen Uruguay en Argentinië, en die zo’n 17 seconden duurde. Ter vergelijking: een gemiddelde bliksemschicht dooft al na zo’n 0,2 seconden weer uit.

Levende metingen

Wetenschappers houden dergelijke gegevens niet alleen maar bij voor de lol. Dat onderzoekers nu weten dat een schicht ook 17 seconden kan blijven leven, of bijna 800 kilometer lang kan zijn, biedt nieuw inzicht in hoe bliksem kan ontstaan. ‘Dit soort extremen zijn levende metingen van waartoe de natuur in staat is’, schrijven de onderzoekers.

Dat beide recordbliksems uit 2020 stammen, is trouwens geen bewijs dat onweersbuien door klimaatverandering steeds extremer worden. Dankzij nieuwe satellieten die dit soort stormen in kaart kunnen brengen, beschikken onderzoekers pas sinds enkele jaren over de benodigde resolutie om bliksems nauwkeurig in kaart te brengen.

De nieuwe metingen verbreken twee records uit 2018, toen wetenschappers een schicht vastlegden van 709 kilometer en eentje die 16,7 seconden duurde. Vermoedelijk zullen meteorologen de boeken nog vaker moeten bijwerken, stellen de onderzoekers in hun rapport. ‘Het is waarschijnlijk dat er nog grotere extremen bestaan, en dat we die zullen waarnemen wanneer we meer gegevens verzamelen en wanneer onze bliksemdetectietechnologie beter wordt.’