Kwik, Kwek en Kwak en het onzalige wetenschapsplan van dit kabinet

Kwik, Kwek en Kwak zitten op een bankje. Ze hebben ieder 10 euro bij zich. Oom Donald loopt langs en pakt van elk neefje een euro af. Vervolgens geeft hij die drie euro aan Kwik, samen met nog een euro van zichzelf. De neefjes kijken Donald verbaasd en boos aan. Donald: ‘Net hadden jullie 30 euro. Nu is dat 31 en nóg zijn jullie boos?’

Bovenstaande klinkt als een statistiekles voor basisschoolleerlingen, waarin wordt uitgelegd dat gemiddelden weinig zeggen als je niet ook naar de individuele verschillen kijkt. Het gaat echter over het voorstel van de Commissie-Van Rijn om geld van alfa-, gamma- en medische wetenschappen over te hevelen naar de hoek van bètatechniek. Van Rob Jetten heb ik geleerd dat de discussie in Duckstadmetaforen plaatsvindt, vandaar deze inleidende alinea.

Ik had mijn column natuurlijk over iets anders kunnen schrijven. Over de onzalige plannen is al uitgebreid geschreven, in deze krant onder anderen door chemicus Marleen Kamperman en bioloog Lisa Becking. Met het dreigende ontslag voor directe collega’s heb ik echter weinig anders aan mijn hoofd.

Ik werk veel samen met psychologen en medisch onderzoekers. We ontwikkelen nieuwe modellen om depressies bij jongeren beter te begrijpen en daardoor beter te kunnen behandelen. Dit gamma/medisch-onderzoek zit in de hoek waar de klappen gaan vallen.

Ik ken niemand die tegen extra investeringen in bèta is. Maar ik ken ook niemand die vóór korten op alle andere vakgebieden is. Zelfs alle politici zeggen dat ze alfa-, gamma- en medische wetenschappen een warm hart toedragen. Toch geeft de politiek nu een duidelijk signaal: ons depressie-onderzoek is minder belangrijk dan bètatechniek. Maar ze hebben het lef niet dit hardop uit te spreken, houden cijfers achter of verdraaien ze en beweren dat ook wij er op vooruitgaan.

Een paar jaar geleden is van alle studenten de studiebeurs afgepakt met de expliciete belofte dat het vrijkomende geld geïnvesteerd zou worden in het onderwijs. Dat de studiefinanciering van de geschiedenisstudent wordt gebruikt om de opleiding van de werktuigbouwkundestudent te verbeteren was er niet bijgezegd. Sommige dingen lijken zo vanzelfsprekend dat je ze niet expliciet hoeft af te spreken maar met Haagse logica is alles mogelijk.

Per saldo investeert dit kabinet inderdaad in de wetenschap, volgens de minister honderden miljoenen. Als je zo ontzettend veel geld kan verdelen en het lukt je niet dat zonder ontslagen te doen, zegt dat wat over je bestuurlijke kwaliteiten.

Wissels om heet het rapport van Van Rijn. Als je de wissels op het verkeerde moment omzet, ontspoort de trein. Inmiddels heeft elke relevante vierletterige onderwijsinstantie – VSNU, KNAW, LSVb, etc. – aangegeven wat betere manieren zijn om de wissels om te zetten. Donderdag stemde de Kamer in met de plannen: de koppigheid van politici won van het gezonde verstand.

Woonden we maar echt in Duckstad, daar lopen alle verhalen tenminste goed af.

Casper Albers is hoogleraar statistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen.