Kammen, uitdrogen en verstikken: zo win je de strijd tegen hoofdluis

'Kijk, deze luis houdt zich schijndood.' Pim Schipper van de Luizenkliniek in Schiedam, gekleed in een witte jas, wijst naar een glazen bakje met een zwart stipje, zo groot als een sesamzaadje. 'Hij weet dat we nu naar hem kijken, daarom houdt hij zich stil,' zegt hij. 'Pas als hij over een kwartier nog steeds op dezelfde plek ligt weet je dat hij echt dood is.'

De luis die zich mogelijk schijndood houdt is afkomstig uit het dikke zwarte haar van Tina (9). Al ruim een half jaar kampt ze, net als haar zusje Mira (6), met een besmetting. En ze is zeker niet het enige kind in Nederland bij wie de luizen telkens terugkeren. Hoewel er geen officiële cijfers beschikbaar zijn - 'er is geen meldingsplicht op hoofdluis' -, ziet zowel het Landelijk Steunpunt Hoofdluis (LSH) als het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) het aantal mensen dat last heeft van luizen toenemen. En hoe meer mensen er jeuk op hun hoofd hebben, hoe meer zoektochten er worden ondernomen naar het best werkende middel tegen de beestjes. 'Liefst zo natuurlijk mogelijk', zeggen veel bellers tegen het LSH en het RIVM. Want: 'ik wil geen chemische troep meer op het hoofd van mijn kind.'

Sandra uit Rotterdam-Zuid, de moeder van Tina en Mira, koos voor de aanpak van de Luizenkliniek. In de behandelkamer zit dochter Tina nu in een plastic poncho voorovergebogen op een tablet naar youtube te kijken. Ursula Schipper, directrice van de Luizenkliniek, blaast ondertussen met een speciaal apparaat hete lucht op het hoofd van Tina. Het doel: alle luizen uitdrogen. Omdat bij de behandeling mogelijk luizen 'door de lucht' kunnen vliegen, moeten andere aanwezigen in de kamer allemaal een wit kapje om hun hoofd dragen. Sandra, die uit schaamte voor de beestjes niet met haar achternaam in de krant wil, hoopt dat de behandeling aanslaat. 'Je wordt er toch op aangekeken als jouw kinderen steeds luizen hebben. Zijn jullie een vieze familie, denken de mensen.' Ze was de wanhoop nabij. Familieleden werden ingeschakeld om te helpen kammen. 'Ik heb hun haar zelfs afgeknipt', zegt ze, 'en ze soms dagen thuisgehouden van school.'

Alternatieven

Schipper ziet in haar kliniek veel mensen die jarenlang worstelen met luizen. 'Bij een vergevorderde besmetting kom je er steeds moeilijker vanaf.' Maar ook 'gewone' besmettingen komen er langs: cliënten die het pas net hebben en bij wie ze gemiddeld 5 luizen en 500 neten uit het haar haalt. In de vijf vestigingen van de Luizenkliniek die Schipper sinds 2011 runt, merkt ze dat ouders vaker op zoek zijn naar alternatieven voor de gangbare luizenmiddeltjes. Ze zijn er niet zo happig op om steeds weer die 'chemische oliën' te gebruiken. Er wordt geëxperimenteerd met kokosolie, azijn en teatree. Schipper: 'Helaas zijn die natuurlijke middelen weinig werkzaam, ze doden de luizen en neten nagenoeg niet.' Chemische producten zijn volgens Schipper wel goed tegen luizen, maar die krijgen de neten weer niet weg. 'Daarvoor moet je kammen.'

Ook Ron Beekman, voorlichter bij het RIVM, sluit zich aan bij dit laatste advies. 'Het beste om te doen is kammen, kammen en nog eens kammen. Niet alleen degene die luizen heeft (gehad), maar ook de andere gezinsleden.' De vragen naar 'bio-middelen' die het RIVM krijgt variëren van bezorgde ouders die geen 'gif' meer willen gebruiken, tot vegans, die liever geen dieren doden. Beekman: 'Wij monitoren via sociale media dat er veel gezocht wordt op alternatieve luizenmiddelen. Van sommige natuurlijke producten, zoals azijn, weten we dat ze helpen bij vastzittende neten. Toch blijft ons basisadvies: kammen. Een luizendodend middel, chemisch of natuurlijk, hoeft van ons niet per se.'

Efficiënter

Bij het Landelijk Steunpunt Hoofdluis zien ze dat ouders 'in deze moderne drukke maatschappij' geen tijd vrij willen of kunnen maken voor het kammen. Ingrid Ligthart van LSH: 'Ze vragen zich af of het allemaal niet wat efficiënter kan. Ze willen snel een middeltje in plaats van uren kammen.'

Ursula Schipper kamde nog voor haar Luizenkliniek het licht zag drie maanden lang elke dag het haar van haar dochter nadat er bij haar hoofdluis was geconstateerd. 'Ik ontwikkelde een tenniselleboog. Na die drie maanden kammen was ik ook lichtelijk overspannen. Het was gewoon niet haalbaar.'

Op internet ging Schipper op zoek naar alternatieven voor het kammen. In Amerika, waar al tientallen luizenklinieken zijn, zag ze dat cliënten werden geholpen via 'Air Allé', een soort hete luchtbehandeling waarbij luizen en de embryo's van neten worden uitgedroogd. De luizen en eitjes krijgen ruim een uur lang een 'woestijnstorm' over zich heen, waarbij ze allemaal het loodje leggen. Schipper besloot de methode ook in Nederland te introduceren. Totale duur, 90 minuten. Kosten: 134 euro per behandeling.

Heet

Tina (9) die op dat moment uit de behandelkamer tevoorschijn komt, heeft de 'storm' net over zich heen gehad. 'Heel heet was het,' zegt ze, 'maar het deed geen pijn.' Tina mag nog even in een oranje stoel plaatsnemen, voor een kambeurt. 'Dat doen we sowieso', vertelt Schipper. 'Mocht een eitje of luisje het toch overleefd hebben - al is die kans klein - dan halen we die er bij dit laatste onderdeel zeker uit. Iedereen verlaat de kliniek luis- en neetvrij.'

Bij erg zware besmettingen doet Schipper tussen de Air Allé en het kammen nog een oliebehandeling. 'Dan verstik je de luizen.' Het ergste geval dat ooit binnenkwam had 500 luizen en 100 duizend neten. Maar ook daar was Schipper klaar in 90 minuten. 'Dat was genoeg om alles te elimineren.'