AnalyseExtreem weer
Horrorwinter in VS, monsterhitte in Australië: toeval?
Dat is sterk: in het noorden van de Verenigde Staten is het op sommige plekken kouder dan op de zuidpool en kwamen al 21 mensen om het leven door de barre winter, terwijl het precies aan de andere kant van de planeet, in Australië, zo heet is dat zelfs de slangen er verkoeling zoeken. Toeval? Of de machinaties van een of ander grimmig klimaatmechanisme?
Eigenlijk iets tussen toeval en een mechanisme in. Door de opwarming van de aarde is de kans op hittegolven en droogtes in Australië wat groter geworden: van de tien heetste jaren in het land ooit, vonden er acht plaats in de afgelopen dertien jaar, aldus de Australische meteorologische dienst. Dit jaar is het weer raak: donderdag bereikte de temperatuur in de Zuid-Australische stad Adelaide een recordhoogte van 47,7 graden Celsius. In het zuidwesten kwam het kwik ’s nachts niet onder de 36 graden, volgens de meteorologische dienst de warmste januari-nachttemperatuur ooit ergens gemeten.
Dat het een halve aardbol verderop intussen een goede 80 graden kouder is, heeft niets met elkaar te maken: de extremen vinden plaats op andere halfronden, en zijn alleen al om die reden weerkundig van elkaar losgekoppeld. In de VS wordt de kou, met een temperatuur tot min 40 graden Celsius op donderdag, veroorzaakt door een afdwalend stuk straalstroom vanaf de noordpool, die diepe arctische vrieskou Amerika in sleurt. Vreselijk koud, maar geen record: in 1996 werd het in Wisconsin min 48 graden.
Je moet er een beetje naar zoeken, maar toch is ook hier de hand van de klimaatverandering zichtbaar, constateert het KNMI. Koudegolven zoals van deze week in Wisconsin en rondom Chicago komen tegenwoordig vijf keer minder vaak voor: eens in de honderd, in plaats van eens in de twintig jaar. Een gegeven dat KNMI-onderzoekers Geert Jan van Oldenborgh en Michiel van Weele overigens destilleren uit een statistische analyse van de winterextremen over heel de VS: ‘Bijna elk jaar is er ergens in de VS wel een extreme koudegolf, simpelweg omdat het land zo groot is en er dus op veel verschillende plaatsen een koudegolf kan zijn.’
Stadsbussen voor daklozen
Het menselijk leed is er niet minder om. In de VS werden op donderdag alleen al tweeduizend vluchten geannuleerd, bleven scholen gesloten en zette men stadsbussen in als gratis opwarmplek voor daklozen. In Australië smolt intussen het asfalt, vielen rivieren droog en moesten slangenbestrijders opvallend vaak uitrukken om slangen te vangen die verkoeling zochten in badkamers, toiletten en zwembaden. In Australië is de aanstichter van de hitte een hardnekkig hogedrukgebied bij Nieuw-Zeeland, dat de koelere lucht weghoudt bij het continent.
Komend weekend wordt in elk geval in zowel de VS als Australië normaler weer verwacht: de temperatuur in de VS gaat dan omhoog richting vriespunt, terwijl die in Adelaide zakt tot rond de 30 graden. In Nederland is elke koude- of hittegolf ver te zoeken: het weer kwakkelt rond de 5 graden, met nu en dan wat regen of winterse neerslag, en verschillende grijstinten bewolking.
