Hardlopen toch niet zo'n probaat middel tegen depressies
Lichamelijke activiteit is veel minder effectief tegen depressie dan vaak wordt aangenomen. Het verband is zwak en er zijn grote individuele verschillen. Sommigen gaan zich na lichamelijke inspanning zelfs slechter voelen. Er is dan ook geen wetenschappelijke grond om sporten of bewegen in te voeren als therapie om depressies te behandelen of te voorkomen. Op deze stelling promoveert Nikolaos Stavrakakis vandaag aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Met enige regelmaat concluderen optimistische studies dat depressieve symptomen bij volwassenen verminderen door beweging en sport. Volgens Stavrakakis zijn de gevonden effecten klein en doen ze zich lang niet bij iedereen voor. De studies negeren bovendien de vraag naar oorzaak en gevolg. Misschien is gebrek aan beweging niet de oorzaak van een depressie maar het gevolg ervan en hebben depressieve mensen geen zin om lichamelijk actief te zijn.
In zijn eigen studie onder 2.200 jongeren, die van hun 11de tot hun 16de werden gevolgd, vond Stavrakakis dat het allebei waar is. Weinig beweging kan zowel oorzaak als gevolg zijn van depressieve gevoelens. Het verband tussen bewegen en depressie betreft overigens alleen de stemmingsproblemen die met een depressie gepaard gaan. De fysieke kenmerken van depressiviteit, zoals gebrek aan eetlust, weinig energie en slapeloosheid, hebben volgens Stavrakakis geen enkele relatie met bewegen.
In een andere deelstudie onderzocht Stavrakakis vijf jaar lang of jongens en meisjes die aan wedstrijdsport doen daarmee een depressie kunnen voorkomen. Dat bleek niet het geval.
Akelige jeugd
Ten slotte onderzocht de promovendus een maand lang de relatie tussen lichamelijke activiteit en stemming bij zowel depressieve als gezonde volwassenen. De activiteit werd met een stappenteller bijgehouden, de stemming aan de hand van een vragenlijst. Kort na het sporten rapporteerde vrijwel iedereen een positief effect op de stemming. Maar dat ebde bij de meeste deelnemers snel weg.
Psychiater en 'running therapeut' Bram Bakker is niet verbaasd. 'Depressieve mensen vormen een heel diffuse groep. Sommigen hebben een akelige jeugd gehad, anderen zijn genetisch belast. Als je op zo'n gemêleerd publiek dezelfde therapie loslaat, krijg je nooit een eenduidig effect dat voor iedereen hetzelfde is.'
Op basis van het bestaande onderzoek schat Bakker in dat ongeveer de helft van de patiënten met psychische problemen als depressie en angststoornissen baat heeft bij lichamelijke activiteit. 'Ik zou ook liever van tevoren willen weten bij wie het gaat werken en bij wie niet, maar zover zijn we helaas nog niet.'
Het deelonderzoek waarin de promovendus probeert aan te tonen dat jongeren geen depressie kunnen voorkomen met sporten, vindt Bakker methodologisch zwak. 'Een looptijd van vijf jaar is echt te kort om zo'n conclusie te kunnen trekken. Ik eet mijn hoed op als blijkt dat wel of geen beweging niet van invloed is op depressieve symptomen.'
