Gynaecologen heroverwegen leeftijdsgrens: 'Kinderen tot 50 moet kunnen'

In Nederland worden ivf-behandelingen bij vrouwen tot 43 jaar vergoed en ze zijn op eigen kosten toegestaan bij vrouwen tot 45 jaar. Hierna is de kans op een zwangerschap vrijwel nihil en het risico op afwijkingen te groot. 'Maar voor gebruik van donor-eicellen of eigen ingevroren cellen geldt medisch gezien geen duidelijke leeftijdsgrens ', zegt prof. dr. Bart Fauser, hoogleraar voortplantingsgeneeskunde en hoofd van de fertiliteitskliniek van het UMC. 'Het is puur een ethische discussie of we zulke oude moeders willen.'

De grens, daterend uit 1997, maakt Nederland een van de conservatiefste landen ter wereld. Terugplaatsingen met donoreicellen of eigen ingevroren eicellen bij oudere vrouwen verlopen al jaren succesvol in het buitenland. De bovengrens is meestal 50, maar er zijn ook landen zonder grens. Dit leidt soms tot excessen. De oudste moeder ter wereld, de Indiase Rajo Devi Lohan, werd op haar 69ste zwanger met een donorei. De oudste Nederlandse moeder, Tineke Geessink uit Harlingen, beviel in 2011 op 63-jarige leeftijd dankzij een donorei en een Italiaanse gynaecoloog.

Volgens Fauser wordt het dossier 'als een hete aardappel' vooruitgeschoven. Critici vinden dat een vrouw die te oud is om op natuurlijke wijze zwanger te worden, dit ook niet op kunstmatige manier zou moeten worden.

Theo Boer, hoogleraar Ethiek van de Zorg aan de Theologische Universiteit Kampen: 'De natuur heeft zwangerschap voorzien voor vrouwen van 15 tot 45 jaar. Het aanbod zal vraag creëren en zorgt ervoor dat vrouwen hun zwangerschap gemakkelijker uitstellen: het mag van de dokters en de minister, dus laten we eerst carrière maken.'

'Vruchtbaarheidstoeristen'

Volgens Guido de Wert, hoogleraar Ethiek van Voortplantingsgeneeskunde in Maastricht, wordt dit argument zeer selectief ingezet. 'Heb je ooit een koe met een bril gezien? Andere 'onnatuurlijke' ingegrepen als sterilisatie, abortus of ivf zijn volledig geaccepteerd.' Volgens De Wert is het onwenselijk dat vrouwen moeten uitwijken naar het buitenland. Cijfers zijn er niet, maar alleen al Spanje krijgt jaarlijks achtduizend 'vruchtbaarheidstoeristen' uit Nederland van wie een groot deel ouder is dan 40. De Wert: 'De risico's van zwangerschap op latere leeftijd vallen erg mee, mits er goed wordt gescreend en de begeleiding adequaat is. Juist dit is in het buitenland vaak minder'.

Al in 2006 drongen gynaecologen aan op wetsherziening, maar het kabinet-Balkenende wilde er niet aan. Ook toen het in 2011 wettelijk mogelijk werd eicellen in te vriezen zonder medische indicatie, werd aan de leeftijdsgrens niet getornd. In april 2014 verzocht minister Schippers de NVOG om 'de medische richtlijn nog eens goed te bekijken in het licht van de medische ontwikkelingen van de laatste jaren'.

Daar bleek het verzoek te zijn blijven liggen, totdat de Volkskrant ernaar informeerde. 'Mogelijk is het bij iemand terecht gekomen en heeft men aangenomen dat een reactie zou worden geformuleerd, maar dat is niet gebeurd', zegt prof. Frank Broekmans, voorzitter van de pijler Voortplantingsgeneeskunde bij de NVOG. 'Inmiddels is met spoed nu alsnog een werkgroep opgericht. Dat kost tijd. Naar verwachting duurt het een half jaar voordat een reactie is afgerond.'

Minister Schippers zegt te 'betreuren' dat de NVOG pas onlangs gestart is met de herziening van de wet. 'We zullen aandringen op vaart.'