Gooi die mp3 maar in de prullenbak
Het wordt tijd voor rehabilitatie van de stereotoren. De cd-speler kan worden ingeruild voor een dac. Een wat? Een digital-to-analog converter, een apparaat dat bits omzet in muziek. Is dat nuttig?
Voor een goed geluid in huis was nooit veel nodig. Een redelijke versterker, een aardige cd-speler en een knap stel speakers. Maar veel muziek woont tegenwoordig op internet en dat heeft een paar zaken veranderd.
In de tijd dat opslagruimte en bandbreedte kostbaar en beperkt waren, werden muziekbestanden samengeperst, meestal in mp3. Een prachtig bestandstype, omdat dankzij mp3 complete muziekbibliotheken in een kleine speler pasten. Handig voor onderweg en voor thuis, waar de smartphone muziek naar een handzame draadloze speaker stuurt, via bluetooth of wifi. De opkomst van draadloze kleine muzieksystemen betekende het einde van de hifi-installatie met zijn kolossale vloerstaande speakers.
Eigenlijk is dat jammer, zegt Ken Ishiwata, ingenieur en boegbeeld van het Japanse audioconcern Marantz. Ishiwata ziet een paradox: de technologie om muziek te bewaren, af te spelen en te verspreiden heeft de afgelopen jaren een duizelingwekkende vlucht genomen. Maar veel consumenten verkiezen gemak boven geluidskwaliteit en blijven maar mp3's afspelen. Terwijl het bestaansrecht voor mp3 allang weg is, want zowel de opslag als het versturen van gigabytes muziek kost bijna niets meer, stelt de Japanner.
Er is een goede reden om mp3 aan de dijk te zetten: 'Ongecomprimeerde bestanden klinken echt beter.' Door de enorme populariteit van mp3 en bluetoothspelertjes hebben veel mensen thuis nu een minder goed geluid dan een jaar of vijftien geleden, zegt Ishiwata. Hoezo, vooruitgang?
Terwijl het tegen een kleine inspanning zo veel beter kan klinken. In een door de Japanner ontworpen luisterruimte bij de importeur in Eindhoven laat Ishiwata horen wat hij bedoelt. Hij zet Saint James Infirmary Blues van Louis Armstrong op, uit 1958. De oude opname klinkt geweldig; alsof Armstrong links voor ons in de ruimte zit. Daarna volgen Joni Mitchell en Herbie Hancock met Summertime.
Ishiwata grijnst. 'Mooi?'
Precieze lokalisering van instrumenten en zangers lukt alleen als de bron van het geluid goed is, zegt hij. Hoewel de kwaliteit van mp3 verbetert, haalt het formaat veel details weg, vindt de Japanner. Wie het maximale uit zijn installatie wil halen, moet daarom terug naar de bron. Dat mag best een ouderwetse langspeelplaat zijn, zegt Ishiwata, terwijl hij Serpentine Fire van Earth, Wind & Fire op de draaitafel legt. Weer die grijns. 'Niet slecht, hè? De bron is goed.'
Koptelefoon smoort stereobeeld
Een koptelefoon laat de luisteraar intiem en ongestoord van muziek genieten. Maar koptelefoons hebben een nadeel: ze smoren het geluidspanorama. Waar je met twee goede speakers precies kunt horen waar een instrument of de zanger is opgesteld, valt dit geluidsbeeld bij koptelefoons weg. Dat komt, zegt Ken Ishiwata van Marantz, doordat geluid uit de linkerspeaker zowel het linker- als het rechteroor bereikt, alleen een fractie later. En andersom. Door dat minieme verschil in aankomsttijd zijn we in staat te bepalen waar het geluid vandaan komt. Bij een koptelefoon bereikt het geluid van de rechterschelp alleen het rechteroor. Daardoor verdwijnt het geluidsbeeld. 'Ik luister daarom het liefst met speakers', zegt Ishiwata.
De meeste consumenten hebben geen draaitafel of Revox-bandrecorder meer. Zelfs de cd-speler is uit veel huiskamers verdrongen. Hoe krijg je de beste geluidskwaliteit als muziek uit de cloud komt? Kies een streamingdienst die ongecomprimeerd muziek verstuurt, zoals het Franse Qobuz. En zorg voor een goede schakel tussen digitaal en analoog. Die schakel is een zogenoemde digital-to-analog converter, kortweg dac, een apparaat dat enen en nullen omzet in een analoog signaal.
Dacs zijn niet nieuw, elk apparaat dat digitale muziek afspeelt, heeft er een. Ze zitten in smartphones, mp3-spelers, laptops. Maar ze zijn niet alle even goed, omdat fabrikanten er vaak op beknibbelen. Het loont te investeren in een aparte dac, zegt Ishiwata. Een extra kastje dus bij de stereotoren.
Dat hoeft geen enorme bedragen te kosten. Er zijn al goede te koop voor een paar tientjes bij elektronicazaken. Duurdere en grotere dacs bieden vooral meer ingangen voor digitale bronnen, zoals usb en coaxiaal en in een enkel geval hdmi. Sommige hebben een voorversterker ingebouwd of zelfs een eindversterker.
Hoewel het verschil tussen een matige dac uit een laptop en een goede uit het schap flink kan zijn, zijn de verschillen tussen duurdere dacs niet enorm. Welke de 'beste' is, is meestal een kwestie van smaak en afstemming tussen de diverse componenten van de geluidsinstallatie. Ga naar de luisterruimte van een hifizaak, breng je eigen muziek mee op een stick en probeer alle combinaties van versterkers, dacs en speakers tot je de ideale opstelling hebt. Ishiwata's belangrijkste tip: 'Laat je vooral niet door de verkoper vertellen wat mooi is, luister zelf.' Dikke kans dat de mooiste combinatie niet eens de duurste is, zegt hij. En weer die grijns.
Wat dac?
Dacs zijn er in veel prijscategorieën. Duurder betekent meestal meer ingangen. Soms zit er ook een (voor)versterker ingebouwd. De onderlinge verschillen in geluidskwaliteit zijn niet schokkend, de 'beste' is meer een kwestie van smaak. Zelf luisteren dus. Een kleine greep uit het aanbod.
