Goed zelfbeeld: focus op wat lichaam kan en niet op uiterlijk
Ontevreden met je uiterlijk? Concentreer je dan op wat je lichaam allemaal kan en doet in plaats van hoe het eruit ziet. Je zelfbeeld gaat er stukken op vooruit. Dat concludeert psychologe Jessica Alleva in haar proefschrift Body Matters. Niet eerder hebben onderzoekers aangetoond dat een negatief zelfbeeld op deze manier is bij te sturen.
Pakweg de helft van de Nederlandse mannen en vrouwen zijn ontevreden over hun lichaam, vooral met het gewicht en de vorm of met de spiermassa (bij mannen). Een slecht lichaamsbeeld kan in ernstige gevallen leiden tot eetstoornissen of depressie. Een abonnement op de sportschool of gesprekken met een psycholoog krikken het beeld dat we van ons uiterlijk hebben niet of nauwelijks op. Dat schrijft Alleva op basis van een meta-analyse van alle onderzoeken op dit terrein.
Dynamischer
Op zoek naar een aanpak die wel werkt, liet Alleva 80 vrouwen met een negatief zelfbeeld binnen een week drie keer een flinke lap tekst schrijven over wat hun lichaam allemaal kan en doet. Ze kregen er een lijst lichamelijke activiteiten bij, ter inspiratie. Die varieerde van tuinieren en knuffelen tot proeven en dansen. Meteen na de schrijfopdrachten en ook nog een week later waren de deelnemers tevredener over hun lichaam dan voor het experiment. De waardering voor hun lijf was eveneens toegenomen. Zo'n stap vooruit deed zich niet voor bij een controle-groep vrouwen die een andere schrijfopdracht kregen.
De Utrechtse hoogleraar Liesbeth Woertman, gespecialiseerd in de psychologie van het uiterlijk en niet betrokken bij de promotie, vindt het een overtuigende studie. 'Ons zelfbeeld is blijkbaar veel dynamischer dan we denken', aldus Woertman. 'En het sluit aan bij bestaande inzichten dat je minder kwetsbaar bent voor dwingende schoonheidsidealen als je je identiteit niet alleen ophangt aan het uiterlijk en het vrouw-zijn, maar ook laat bepalen door andere rollen die je speelt in het leven als collega, hobby-kok, vriendin, moeder en noem maar op.'
Maagverkleining
Nederlandse vrouwen hebben een redelijk positief zelfbeeld in vergelijking met het buitenland, aldus Woertman. 'Neemt niet weg dat ook hier een grote groep lijdt onder hun uiterlijk, met name jonge vrouwen die opgroeien met gemanipuleerde, onrealistische vrouwbeelden. De oudere generatie is niet met die beeldcultuur opgegroeid en heeft nog als waarde meegekregen dat een goede inborst belangrijker is dan een fraai voorkomen.'
De promovenda heeft plannen om te kijken of haar aanpak werkt bij vrouwen die een maagverkleining hebben ondergaan. 'Die vrouwen zijn natuurlijk gefixeerd geraakt op hun omvang. Daarmee is het besef wat je lichaam allemaal kan en doet, vaak naar de achtergrond geraakt. Als dat besef terugkeert dan vergroot dat vermoedelijk de waardering voor het lichaam en de tevredenheid met het uiterlijk', aldus Alleva.
