Gezondheidsraad: geen massale derde prik nodig in Nederland, wellicht ‘op den duur’ een bijprikronde

Dat adviseert de Gezondheidsraad, na weging van het wetenschappelijke bewijs. De huidige vaccins beschermen weliswaar iets minder goed tegen besmetting met de deltavariant, maar tegen ernstige ziekte en ziekenhuisopname is de bescherming onverminderd hoog, stelt de raad.

Iedereen nu oproepen voor een extra prik zou de bevolking en de GGD's dan ook onnodig belasten, redeneert het adviesorgaan. Wel adviseert de Gezondheidsraad alvast voorbereid te zijn op een bijprikronde ‘op den duur’, voor als de effectiviteit van de vaccins zou afnemen. Maar wanneer en voor wie zo'n extra prik nodig zou zijn, kan de raad nog niet zeggen.

Het advies komt toevallig nog geen etmaal nadat het Verenigd Koninkrijk bekendmaakte alle 50-plussers een extra vaccin aan te bieden. Het land wil zo alvast voorbereid zijn op een mogelijke wintergolf van het virus rond de feestdagen. Corona en griep kunnen dat samenvallen tot ‘de ergste winter in mensenheugenis’, in woorden van Boris Johnson.

Terughoudend

Maar de Gezondheidsraad is liever terughoudend. Te vroeg een derde prik geven, kan ook nadelen hebben, zegt voorzitter Bart-Jan Kullberg desgevraagd. ‘Er zijn redenen om aan te nemen dat een latere boosterdosis effectiever is, omdat er dan meer tijd tussen de prikken is verstreken. Bovendien zouden we moeten werken met de vaccins die we nu beschikbaar hebben. Daarvan is het effect als booster niet goed gedocumenteerd.’

Anders ligt dat voor transplantatiepatiënten en andere mensen bij wie de eerdere vaccins niet goed aanslaan. ‘Er is eigenlijk geen wetenschappelijke twijfel dat voor hen een extra dosis nuttig en urgent is', aldus Kullberg. Uit eerder onderzoek bleek dat een derde prik bij ongeveer een derde van dergelijke patiënten alsnog zorgen voor bescherming. Om hoeveel mensen en welke patiëntengroepen het precies gaat, zal het ministerie later bekendmaken.

Geen bescherming

Met zijn advies gaat de Gezondheidsraad in tegen landen zoals Israël en de VS, die al wel massaal hun bevolking voor de derde keer willen inenten. Die landen gingen daartoe over, omdat de huidige vaccins een procent of tien minder goed blijken te beschermen tegen infectie met de ook in ons land dominante deltavariant.

‘De Gezondheidsraad vindt dat het doel moet zijn te beschermen tegen ernstige ziekte en sterfte', aldus Kullberg. ‘De raad ziet het voorkomen van infectie niet als een van de doelen. En de bescherming tegen ernstige ziekte blijft grofweg 95 procent, daar zit geen enkele trend van verslechtering in.’

Op de vraag of dat niet ook kan leiden tot extra gevallen van bijvoorbeeld slepende ‘long covid’ of chronisch reukverlies, blijft Kullberg het antwoord schuldig. ‘Zo lang je niet weet wat een booster toevoegt, is dat een theoretische vaag.’

Felle kritiek

Gisteren nog leverde een groep experts van onder meer de WHO felle kritiek op de koers van landen die zoals Israël hun hele bevolking voor de derde keer willen inenten. Dat zou onnodig zijn en intussen het vertrouwen in vaccins kunnen schaden, betoogt de groep, in vakblad The Lancet. Onder hen, pikant genoeg, twee prominente Amerikanen die nauw betrokken waren bij de goedkeuring van de vaccins in de VS.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) riep westerse landen vorige maand al op de prikspuit voorlopig op de plank te laten. Tot in elk geval eind september zou men moeten afzien van extra prikken, aldus de WHO. De vaccins zouden immers ten koste gaan van landen waar gezondheidswerkers en kwetsbare mensen hun eerste prik nog niet eens hebben gehad.

Voorzichtig oppert de Gezondheidsraad dat bij een eventuele nieuwe prikronde de oudsten als eerste aan de beurt zouden zijn. ‘Naar verwachting zullen de groepen die als eerste zijn gevaccineerd in Nederland – te beginnen met de oudsten – ook als eerste in aanmerking komen voor een boostervaccinatie’, schrijft de raad.