EU en VS akkoord over uitwisseling persoonsgegevens
Europa en de Verenigde Staten hebben dinsdag overeenstemming bereikt over de uitwisseling van data door bedrijven op beide continenten. Over de zogenoemde safe-harbor-data-deal is drie maanden koortsachtig onderhandeld. Dit gebeurde nadat het Hof van Justitie vorig jaar een overeenkomst nietig verklaarde die Amerikaanse bedrijven al vijftien jaar in staat stelt privacygevoelige data heen en weer te sluizen. Die veiligehavenregeling voorkwam dat Europese burgers Amerikaanse firma's konden aanpakken die te vrijpostig met hun gegevens omgaan.
Volgens de eerdere afspraken mochten bedrijven als Facebook, Microsoft en Google Europese data alleen onder strikte voorwaarden afstaan aan de Amerikaanse autoriteiten. Maar openbaarmakingen door Edward Snowden toonden volgens het hof aan dat Europese gebruikersgegevens vogelvrij waren. De inlichtingendienst National Security Agency (NSA) bleek een immens sleepnet te hebben opgetuigd om terroristen op te sporen.
Door de uitspraak van het Hof in oktober dreigde de datastroom via de Atlantische Oceaan op te drogen. Maandelange onderhandelingen hebben nu geleid tot een nieuw akkoord, waarvan de inhoud aan het begin van dinsdagavond nog niet bekend was. De zaak was aanhangig gemaakt door de Oostenrijkse rechtenstudent Max Schrems.
In zijn kruistocht stuitte Schrems keer op keer op de beperkingen die de zogenoemde Safe Harbor ('veilige haven')-regeling oplegt aan bezorgde burgers. De Ierse toezichthouder waarbij de Oostenrijker een klacht indiende tegen Facebook weigerde een oordeel te vellen over de handelwijze van het sociale netwerk, met een verwijzing naar de richtlijn. Schrems was bij de Ieren uitgekomen omdat het Europese hoofdkantoor van Facebook in Dublin staat. De Oostenrijker redeneerde dat Ierland daarmee het recht heeft in te grijpen.
Lees ook: Washington is online niet te beteugelen
Facebook mag gegevens van Europese gebruikers niet langer opslaan in de VS. De jonge jurist die dat bereikte, kwam in oktober vorig jaar prediken. (+)
Privacy waarborgen
En dat is zo, oordeelt het Hof van Justitie. Een nationale autoriteit in de EU moet bij klachten onderzoeken of Amerikaanse bedrijven de privacy van zijn Europese gebruikers waarborgen. De 'veilige haven'-richtlijn van Brussel en Washington maakt aan dat nationale recht geen einde.
Het is niet moeilijk te bedenken dat Amerikaanse internetbedrijven de uitspraak van het hof met afgrijzen begroeten, ook stellen sommigen als Facebook dat hun gebruiksvoorwaarden al voldoende waarborgen voor de privacy bieden. Juristen denken ook niet dat ondernemingen nu op stel en sprong hun diensten moeten staken.
Diplomatiek ligt de boel ingewikkelder: de Amerikanen willen niet hebben dat Europese regeltjes de jacht op het internationale terrorisme hinderen. Of dat het Amerikaanse bedrijfsleven in een juridisch moeras verzeild raakt. De eis van Washington voor zo veel mogelijk 'bewegingsvrijheid' frustreert de onderhandelingen over een aangescherpte versie van de 'veilige haven'-regeling. Europees commissaris Frans Timmermans liet gisteren weten dat hij zo snel mogelijk met de nationale toezichthouders een gezamenlijke reactie bedenken. Snowden en Schrems zullen de gemoederen nog wel even bezighouden - en niet alleen in Amerikaanse directiekamers.
It's not a "Privacy Shield," it's an accountability shield. Never seen a policy agreement so universally criticized. https://t.co/VxXxxkIEPR
— Edward Snowden (@Snowden) 1 februari 2016
Reacties
Branchevereniging Nederland ICT is blij met de overeenkomst. 'Dit is een belangrijke eerste stap, maar de afspraken zullen nog verder uitgewerkt moeten worden tot een duurzame juridische basis voor data-overdracht tussen de Europa en de VS', laat directeur Lotte de Bruijn middels een persbericht weten.
D66-Europarlementariër Sophie in 't Veld is sceptisch. Ze wil zo snel mogelijk een grondige juridische beoordeling van de toegezegde waarborgen van de VS. 'D66 heeft grote vraagtekens bij het nieuwe Safe Harbour, maar we kunnen pas een eindoordeel geven als we de tekst gezien hebben. De juridische status van deze toezeggingen is erg onduidelijk en het is hoogst twijfelachtig of ze voldoende bescherming aan Europese burgers bieden.'
