Weblog
Checken we echt 221 keer per dag onze telefoon?
Ons brein is te vet van alle media, zo propageert de nieuwe online krant PAPER. Maar is dat wel zo? Maarten Keulemans zocht het uit.
De nieuwe online-krant PAPER siert zijn geboorte op met een mooie poster: een puddingbrein met daaromheen allemaal intrigerende weetjes over ons mediagebruik. Ons brein is te vet van alle media, wil de poster zeggen. Dus is het tijd voor een afslankcursus (te beginnen met een abonnement op PAPER, mag ik aannemen).
Dat geeft inderdaad te denken. Is ons brein inderdaad obees? En waar zit eigenlijk het vet? Voor de aardigheid (en omdat ik nu eenmaal dwangmatig nieuwsgierig ben) ben ik toch eens op zoek gegaan naar die weetjes rond dat brein. Kloppen ze? En waar komen ze eigenlijk vandaan? Een factcheck-quickscan in negen lemma's:
We kijken 221 keer per dag op onze smartphone
Status: Dubieus
Herkomst: Ontleend aan een marktonderzoek van het Britse internetbedrijf Tecmark en alleen al om die reden niet heel betrouwbaar. Het bedrijf liet voor de test 2000 smartphonegebruikers bevragen.
Maar: De steekproef was niet representatief. Bijna de helft was onder de 35, een ruime meerderheid was vrouw, en het waren allemaal zelfverklaarde smartphone-adepten. Die moesten zelf hun gedrag inschatten, wat de uitkomsten er niet betrouwbaarder op maakt: weet u precies hoeveel keer u uw telefoon pakt?
Feitje terug: De ondervraagden gaven aan gemiddeld 3 uur en 16 minuten per dag op de telefoon te zitten en al om half acht 's ochtends naar hun smartphone te grijpen.
Het licht van de mobiel verstoort ons slaapritme
Status: Klopt
Herkomst: Waarschijnlijk de meest accurate, en best onderzochte uitspraak uit het rijtje. Meerdere serieuze studies wijzen uit dat licht - en in het bijzonder het energierijke blauwe licht van televisies en andere schermen - het slaperigheidshormoon melatonine remmen en de slaapwaakcyclus verstoren. Artsen raden om die reden aan: geen beeldscherm voor het slapen gaan.
Weetje terug: Luisteren naar rustige, downtempo muziek (60-80 bpm) blijkt het in slaap komen te bevorderen.
Dagelijks consumeren we 100.000 woorden
Status: Min of meer waar
Herkomst: Afkomstig uit een door de computerindustrie betaalde, maar wel wetenschappelijk uitgevoerde studie genaamd HMI, How Much Information? Onderzoekers van de Universiteit van Californië in San Diego komen daarin tot het aantal van 100.000 door te turven hoeveel woorden media als radio, tv en computers gemiddeld voortbrengen, en dat te vermenigvuldigen met het aantal uren dat mensen er gebruik van maken.
Maar: Nadeel is wél dat die mensen Amerikanen zijn, dat het onderzoek alweer zeven jaar oud is en dat het onderzoek ook woorden meerekent die we niet erg bewust 'consumeren', zoals stemmen op de radio op de achtergrond, of teksten op een website waar onze ogen slechts vluchtig overheen glijden.
Ons IQ daalt door continu e-mail checken
Status: Onzin
Herkomst: Gebaseerd op onderzoek van de Britse psycholoog Glenn Wilson, die in 2005 wereldwijd de media haalde met de 'ontdekking' dat het IQ van iemand die steeds zijn e-mail checkt 10 punten daalt. Vergelijkbaar met iemand die een nacht niet slaapt, en een groter effect dan blowen.
Maar: Wilson heeft zich altijd van die bevinding gedistantieerd. Op verzoek van een sponsor liet hij eens, zonder enige wetenschappelijke pretentie, acht studenten een simpele IQ-test doen: eerst in een stille kamer, en daarna aan een computer waarvan steeds de e-mail rinkelde en naast een rinkelende telefoon. 'It didn't prove much of anything, of course', zei Wilson achteraf. De test zegt overigens niet zozeer iets over het IQ (dat min of meer vastligt), maar over de aandacht.
Weetje terug: Het dwaalfeit zingt nog steeds rond en werd onlangs weer opgerakeld door de Amerikaanse auteur Daniel Levitin.
2 op de 3 slaapt met mobiel
Status: Overdreven
Herkomst: Naar alle waarschijnlijkheid afkomstig uit een enquête van het (overigens respectabele) Amerikaanse bureau voor bevolkingsonderzoek Pew. In 2010 onderzocht dat bureau het telefoongebruik onder Amerikanen. En één van de bevindingen was, precies gezegd, dat '65 procent van de volwassenen met een mobiele telefoon aangeeft dat ze ooit hebben geslapen met hun mobiel op of pal naast hun bed.'
Maar: Dat is dus iets anders dan iedere nacht 'met mobiel' slapen. De wekker zal eens kapot zijn, of je zal eens vroege telefoon verwachten. Bovendien is het nog maar de vraag of wat geldt voor Amerikanen, ook geldt voor ons.
Weetje terug: Uit hetzelfde onderzoek bleek dat mensen die hun mobieltje wel eens mee naar bed nemen, positiever zijn over wat je ermee kunt doen.
We hebben een kortere aandachtsspanne dan een goudvis
Status: Myth Busted
Herkomst: Waar het 'feit' precies vandaan komt, is onbekend, maar de meest waarschijnlijke bron is historica Nancy Koehn, die de vergelijking jaren geleden maakte in een radioshow. Mensen hebben een aandachtsspanne van 8 seconden, wist Koehn te vertellen, en dat is één seconde minder dan de goudvis. Sindsdien spoken die getallen rond door het spiegeldoolhof van het wereldwijde web.
Maar: Meerdere pogingen om de herkomst van de getallen te achterhalen, liepen op niets uit. Het lijkt erop dat de '8 seconden' menselijke aandacht teruggaan op de tijdsduur die websurfende mensen gemiddeld doorbrengen op webpagina's. De goudvisfabel lijkt overgenomen uit het (echt bestaande) onderzoek naar het werkgeheugen van de vissen. Onzin, dus. Mensen zijn nu eenmaal geen goudvissen. Dat u dit leest (en uw goudvis niet), bewijst al dat uw aandachtsspanne langer is.
Weetje terug: De oudst bekende goudvis werd 49 jaar.
We besteden net zoveel tijd aan media als aan slaap
Status: Ja en nee
Herkomst: Ontleend aan het onlangs verschenen rapport 'Media: Tijd in Beeld' van het Sociaal Cultureel Planbureau. Daarin stelt het SCP onder meer vast dat we per dag gemiddeld 8 uur en 40 minuten besteden aan media, 4 minuten méér dan we gemiddeld slapend doorbrengen.
Maar: Het venijn zit hem in de frase 'tijd besteden aan'. Zo valt onder 'mediagebruik' ook het luisteren naar de radio in de auto of het hebben opstaan van muziek op de achtergrond (2 uur 48 minuten per dag) en communiceren via bijvoorbeeld telefoon, chat of e-mail (1 uur 5 minuten). Dat zijn toch heel andere activiteiten dan tv kijken of gamen, gericht mediagebruik dat ons volledig in beslag neemt.
Weetje terug: Lezen van papier doen we volgens het SCP nog altijd 36 minuten per dag.
Er is 20 keer zoveel informatie als 20 jaar geleden
Status: Onjuist
Herkomst: Mogelijk ontleend aan dé studie op dit gebied, een onderzoek dat in 2011 verscheen in vakblad Science.
Maar: De toename aan informatie die onderzoeker Martin Hilbert en collega's in die studie vonden was nog veel groter: de hoeveelheid informatie groeide tussen 1986 en 2007 liefst 114 keer, van 2,6 naar 295 'exabytes' aan informatie (een 1 met 18 nullen). En inmiddels is er uiteraard nog veel meer bij gekomen.
Weetje terug: In 1986 was van alle data 14 procent opgeslagen op... vinyl.
We checken 14 keer per dag onze Facebook
Status: Twijfelachtig
Herkomst: Afkomstig uit een gebruikersonderzoek van Facebook zelf (en alleen al om die reden niet heel betrouwbaar).
Maar: Het ging hier om een niet-representatieve steekproef van jonge Amerikanen (onder de 40 jaar) die zichzelf hadden opgegeven. Bij een deel van het onderzoek ging het om zelfrapportage: de deelnemers moesten zelf inschatten hoe vaak ze van Facebook gebruikmaakten. Zou u het precies weten?
Weetje terug: Volgens het (betrouwbaardere) SCP-onderzoek van een paar weetjes terug brengen Nederlanders gemiddeld 20 minuten per dag door op social media. Dat is al minder dan in het Facebook-onderzoek (dat uitkwam op 30 minuten per dag Facebookgebruik), en diensten als Twitter, Instagram en LinkedIn zitten daar nog bij inbegrepen ook.
Enfin, zomaar negen tamelijk willekeurig gekozen aardige feitjes op zomaar een poster, en daarvan is er één waar, zijn er drie pertinent onjuist en zitten vijf daar ergens tussenin.
Even met nadruk: niets ten nadele van PAPER, een interessant experiment dat ik het allerbeste gun en dat u gewoon eens moet uitproberen.
Maar als ons brein te vet is van de informatie, weet ik nog wel een manier om af te slanken. Als we alle onzin van de marktonderzoekjes, pr-bureaus en internetenquêtes eens links lieten liggen?
