Bomen, tijgers en walvissen: lichtpuntjes bij de biodiversiteitstop

De dieren zelf zullen er weinig van meekrijgen, maar momenteel vindt in Montreal in Canada een VN-top plaats waarvan de uitkomsten cruciaal zijn voor hun lot.

Vertegenwoordigers van 195 landen moeten daar samen een plan bij elkaar vergaderen om de angstaanjagende teruggang van de flora en fauna een halt toe te roepen. In vijftig jaar tijd is de omvang van populaties gewervelde dieren afgenomen met 69 procent. De oorzaken zijn eigenlijk ook al vijftig jaar bekend: bossen die verdwijnen door landbouw en verstedelijking, overbevissing, klimaatverandering, enzovoorts. Ook de hindernissen om samen met al die landen tot snelle, goede oplossingen zijn allang bekend. Meestal komt het neer op kortetermijn economische belangen die als puntje bij paaltje komt zwaarder blijken te wegen dan het langetermijnbelang van behoud van natuur.

Er zijn oneindig veel redenen om te somberen, alleen al omdat de afspraken op de VN-natuurtop niet bindend zijn. En omdat eerdere niet-bindende afspraken in de reeks natuurtoppen niet werden nagekomen. Ik zou met gemak tot de slotzin kunnen doorsomberen, maar heb meer zin om te zoeken naar lichtpuntjes. Komen ze, drie stuks:

– Bomen. Binnenkort komt er meer dan een half miljard euro vrij voor bescherming van de Amazone in Brazilië. Het gaat om geld uit het Amazone Fund. Dat werd in 2019 geblokkeerd door president Bolsonaro, onder wiens bewind enorme hoeveelheden bos zijn gekapt. De nieuwe president Lula, die tijdens zijn eerdere periode als president erin slaagde om de ontbossing drastisch te verminderen, belooft bescherming van de Amazone weer tot prioriteit te maken. Ook besloot de Europese Unie deze week tot een verbod op import van producten die leiden tot ontbossing. Producenten van bijvoorbeeld soja, palmolie en hout die zich er niet aan houden, kunnen rekenen op flinke boetes.

– Tijgers. Zo rond 1900 liepen er naar schatting nog zo’n 100 duizend tijgers in het wild rond op de planeet, maar in 2014 was hun aantal al gekelderd tot een schamele 3.500. Einde van de tijger? Hopelijk net op tijd begonnen landen samen het Global Tiger Recovery Programme. In landen met tijgers binnen de grenzen – bijvoorbeeld India, Nepal en Bangladesh – lopen projecten om stropers het leven moeilijker te maken en de lokale bevolking te helpen samen te leven met tijgers, bijvoorbeeld door het plaatsen van prikkeldraad om hun vee te beschermen. De organisatie achter de projecten meldt in de gebieden waar ze actief is een stijging van het aantal tijgers van 770 naar 966 exemplaren in de periode 2015-2021. Dat komt waarschijnlijk grotendeels doordat de tijgers nu beter worden gevolgd en geteld, maar ook dat kun je als een lichtpuntje zien. Je kunt een soort pas goed beschermen als je weet waar de exemplaren ervan zich bevinden.

– Walvissen. Als de mensheid écht alleen aan kortetermijnbelangen kon denken, dan waren veel walvissoorten inmiddels uitgestorven. Door walvisjacht daalden de aantallen gigantisch, tot bijvoorbeeld nog maar een stuk of 450 voor de kust van Brazilië rond 1950. Nu zijn dat er daar zo’n 27 duizend, een aantal waarvan wetenschappers denken dat het vergelijkbaar is met het tijdperk voor de grootschalige walvisjacht. En dat door de opmars van alternatieven voor walvisolie én omdat een aantal landen rond de tafel zijn gaan zitten om te besluiten: dit gaat helemaal verkeerd, we moeten nu handelen. En dan kan het dus wel.