Asgardianen willen met nieuw land in de ruimte aarde beschermen
Je kunt natuurlijk een kolonie stichten op Mars, zoals topman Elon Musk van SpaceX droomt, en president Obama sinds kort een beetje. Je kunt gezamenlijk het duurste bouwwerk aller tijden maken, zoals Rusland, Europa, Japan en de VS hebben gedaan met het internationale ruimtestation ISS. Maar je kunt de zaken ook meteen grondig aanpakken en een nieuw land stichten in de ruimte, zoals een groep wetenschappers en rechtsgeleerden wil.
Asgardia gaat het nieuwe 'land' heten en het zal bestaan uit een satelliet die baantjes om de aarde trekt. Volgend jaar al moet ze worden gelanceerd, aldus de bijbehorende website. In de toekomst moet de kunstmaannatie een eigen vlag krijgen. Bij honderdduizend 'inwoners' zullen de initiatiefnemers een aanvraag tot erkenning doen bij de Verenigde Naties.
Niet dat er nu honderdduizenden aardlingen naar de ruimte moeten verhuizen, de inwoners van Asgardia blijven gewoon op aarde wonen, zegt projectleider Igor Ashurbeyli tegen The Guardian. Iedereen boven de 18 mag zich aanmelden als bewoner door een webformulier in te vullen. Donderdagavond hadden al ruim 74 duizend Asgardians zich aangemeld.
Het project is volgens de Russische zakenman en computerwetenschapper onder meer bedoeld om te komen tot een betere regulering van de ruimte. Volgens het ruimteverdrag uit 1967 ligt de verantwoordelijkheid voor buitenaardse activiteiten bij het land van waaruit is gelanceerd. Dat betekent volgens de oprichters dat landen die deze mogelijkheid niet hebben in staatsrechtelijk opzicht worden achtergesteld. Daarnaast moet het project in de toekomst de aarde beter beschermen tegen ruimteafval en mogelijke meteorietinslagen.
Hoe Ashurbeyli dit wil gaan doen, is onduidelijk. Ook over de satelliet die al voor volgend jaar gepland staat, wijden de initiatiefnemers niet uit. Er wordt ook met geen woord gerept wie de sonde bouwt of wie hem gaat lanceren. Of ervoor betaalt.
'Het is grote flauwekul', zegt hoogleraar internationaal publiekrecht Marcel Brus van de Rijksuniversiteit Groningen. 'Het staat iedereen vrij zijn eigen staat uit te roepen, maar je bent er pas een als andere landen je erkennen.' Dat zal niet gebeuren, zegt Brus, net als bij eerdere aardse pogingen. Bovendien vereist het internationaal recht dat een land inwoners heeft en een grondgebied. Asgardia moet het zonder doen. 'Hierdoor heb je als staat geen gezag over je inwoners. Die leven immers in andere landen met een eigen overheid. Hoe ga je dan belasting innen? Of recht handhaven?'
Hoogleraar volkenrecht Nico Schrijver van de Universiteit Leiden ziet eveneens beperkingen, zoals het ontbreken van land. 'Het begint al bij dit eerste criterium', antwoordt hij per mail. Daarnaast kunnen landen geen claims doen op de ruimte, zo is vastgelegd in het ruimterecht. 'Vreedzaam gebruik kan wel. De ruimte en hemellichamen worden nu meestal tot de Global Commons gerekend.'
'Het internationaal recht is gebaseerd op staten', zegt Tanja Masson van het Internationaal Instituut voor Lucht- en Ruimterecht van de Universiteit Leiden. Een satelliet zoals Asgardia voorstaat, zal daarom altijd gelieerd moeten zijn aan een staat. 'Als er iets misgaat, blijft een aardse staat verantwoordelijk. Dat zal voorlopig zo blijven', zegt Masson. 'Pas als zo'n satelliet zelfvoorzienend wordt, als de bewoners bij wijze van spreken hun eigen tomaten gaan verbouwen en politie hebben, kun je er eigen regels voor gaan bedenken.'
Het is, zegt Masson, een interessant concept om over na te denken, maar concreet zal er vermoedelijk weinig gebeuren. Het verbaast haar dat het plan zo veel stof doet opwaaien. 'De ruimte doet kennelijk dromen.'
