Als je een knop had die alle smartphones kon laten verdwijnen, zou je die dan indrukken?

Stel, je hebt een knop en als je die indrukt, verdwijnen alle smartphones ter wereld. Zou je hem indrukken?

Het is een gedachtenexperiment dat ik een paar jaar geleden opperde als gast in een podcast over ontwerpen. Ik kreeg steeds meer het gevoel dat ik niet meer mijn telefoon bediende, maar dat het ding mij bediende. Die hypothetische Hans Klok-telefoonwegtoverknop was mijn manier om de balans op te maken. Zouden we zo langzamerhand niet beter af zijn zonder? Wat zou je nou écht missen? Mail? Nee. Appen? Nee. Sociale media? Nee. Kan allemaal ook via de computer. Beter zelfs, want dan kijk je er niet constant op. Eigenlijk zou ik alleen mijn navigatie-app echt missen, maar dan maar een los kastje.

Onlangs haalde ik die knop aan toen ik op Twitter een stuk over smartphoneverslaving deelde. Ik schreef dat ik ’m in zou drukken. Een deel van de reacties was: wat overdreven, je kunt toch gewoon minderen? Het ligt niet aan die apparaten, het ligt aan gebruikers die geen zelfbeheersing hebben.

Misschien. Maar het wordt wel steeds duidelijker dat dat minderen lastig is. Wordt gemaakt zelfs. Onder andere de podcast Your Undivided Attention van Tristan Harris, oprichter van het Centrum voor Humane Technologie, ontrafelt hoe veel apps speciaal zijn ontworpen om je er zo lang mogelijk op te houden, want dan bekijk je meer advertenties of deel je meer data.

En als topmensen in Silicon Valley hun kinderen zo min mogelijk op een smartphone of tablet laten, dan zou dat te denken moeten geven. Ik vind het nooit zo’n goed teken als juist degenen die weten hoe iets werkt, bedenkingen hebben bij het gebruik ervan. Dus we hebben het misschien wel over een luxeprobleem, maar een probleem niettemin. Een probleem waar sommigen gevoeliger voor zijn dan anderen, een groep waar ik dus toe behoor. Alleen had ik ook het idee dat die groep niet per se heel groot was.

Maar toen deelde Joost Schellevis, techredacteur van de NOS, de smartphone-verdwijnknop als poll op Twitter. Bijna de helft gaf aan dat ze hem zouden indrukken. Oké, een steekproef over problematisch smartphonegebruik op Twitter onder volgers van een techjournalist is misschien een beetje als een enquête naar alcoholisme in de slijterij, maar het is veel meer dan ik had gedacht.

Alle smartphones laten verdwijnen is uiteraard onmogelijk en het zou ook ronduit asociaal zijn. In veel landen zijn smartphones de belangrijkste vorm van communicatie en gedurende de coronapandemie een levenslijn voor onderwijs. En voor mensen met een beperking kunnen smartphones een fantastisch krachtig middel zijn.

Uiteindelijk zit er maar één ding op: leren omgaan met smartphones. De smartphone-poef!-knop is vooral een manier om erachter te komen hoe je aankijkt tegen je eigen smartphonegebruik. Dus: wat was jouw eerste gedachte toen je het begin van deze column las?

Jasper van Kuijk op Twitter: @jaspervankuijk