Beter LevenWerkdilemma
Hoe verdeel je de vakantieperiode eerlijk met collega's?
Nu we weer makkelijker op vakantie (naar het buitenland) kunnen, keert de aloude strijd om de vakantieperiode terug. Niet alle collega’s kunnen op hetzelfde moment vrij nemen. Hoe zorg je dat iedereen zich kan vinden in de verdeling?
Wie in Nederland veertig uur per week werkt, heeft recht op tenminste twintig vakantiedagen per jaar. Heb je geluk? Dan geeft je baas je er nog een paar dagen per jaar bij. Je werkgever moet je ieder jaar de kans geven om je verlofdagen op te nemen.
Toch gaat dat niet altijd even makkelijk. Je moet immers rekening houden met collega’s, de manager en soms ook nog met een partner en schoolvakanties. Wie geen kinderen of partner heeft, moet bij sommige organisaties genoegen nemen met de perioden die overblijven. Een op zes werknemers heeft door dit gepuzzel zelfs last van ‘verlofstress’, bleek in 2017 uit onderzoek onder ruim 1.900 leden van vakbond CNV-leden. Vijf jaar later is dit nog steeds een probleem voor veel werknemers, laat een woordvoerder van de vakbond weten.
In welke branche krijgen werknemers de meeste vakantiedagen?
Veel werkgevers wijken af van het wettelijk minimum, waardoor het gemiddelde in Nederland ligt op 25,6 vakantiedagen per jaar, blijkt uit cijfers van Intermediair. Dat is minder dan in bijvoorbeeld Italië, Duitsland of Denemarken, waar het gemiddelden respectievelijk 28 en 30 vrije dagen is. Per branche zijn er in Nederland grote verschillen. Dit zijn de sectoren met de meeste vrije uren.
Dit zegt de expert
Officieel werkt het zo: je dient een verlofaanvraag in bij je werkgever, schriftelijk of mondeling. Heb je na twee weken geen schriftelijke afwijzing dan is de vakantie goedgekeurd.
‘De werkgever moet de verlofaanvraag in principe goedkeuren, ténzij er gewichtige redenen zijn om de aanvraag te weigeren’, legt Suzanne Meijers, arbeidsrechtadvocaat en auteur van het boek Geen gedoe met personeel (2020) uit. ‘De werkgever moet dan kunnen aantonen dat de bedrijfsvoering ernstig verstoord raakt. Dat kan bijvoorbeeld bij een klein bedrijf, waar er met geen mogelijkheid vervanging geregeld kan worden. Of als andere collega’s je voor zijn geweest en er werk blijft liggen als jij ook nog vrij neemt.’ Ook als de werknemer niet genoeg vakantiedagen meer heeft, mag de aanvraag geweigerd worden.
Of je wel of geen kinderen hebt, mag dus níét van invloed zijn op de verlofaanvraag. Meijers: ‘Veel mensen vinden dat werknemers met kinderen in de schoolvakanties voorrang hebben. Als argument wordt vaak opgevoerd dat mensen zonder kinderen buiten de schoolvakanties veel goedkoper weg kunnen. Maar er kunnen persoonlijke redenen zijn dat je wel in het hoogseizoen weg wilt. Misschien heeft je partner een bedrijf dat in de zomer minder omzet.’
Wat doe je in de praktijk?
Arbeidsrechtadvocaat Meijers raadt leidinggevenden aan om collega’s onderling de vakantieperiode te laten verdelen. ‘Dit werkt beter dan wie het eerst komt, die het eerst maalt. Want dan krijg je in december al aanvragen voor de zomer. En is er altijd wel iemand die alle gunstige tijden claimt en mensen die steeds achter het net vissen.’
Met elkaar overleggen dus. Maar eerst moet je samen heldere ‘regels’ vaststellen, adviseert Annemieke Figee, psycholoog, teamcoach en co-auteur van het boek Samenwerken voor gevorderden (2019). ‘Bij organisaties met gedoe zijn er vaak veel onduidelijkheden en ongeschreven regels. Bijvoorbeeld mensen die al jarenlang bij een bedrijf werken en daardoor denken privileges te hebben. ‘Ik ga altijd in juli op vakantie, dat ben ik zo gewend’, zegt zo iemand dan.’ Juist over zulke onuitgesproken regels ontstaat vaak commotie, meent Figee.
Ze adviseert om de normen voor de vakantieperiode vast te stellen door er met elkaar over te discussiëren. Heeft iedereen de mogelijkheid om in het hoogseizoen weg te gaan of alleen mensen met kinderen? In welke periode heb je de kans om je vakantie-aanvraag voor de zomerperiode te doen? Mag je vier weken achter elkaar weg, of maximaal twee?
Figee: ‘Als je deze afspraken samen hebt gemaakt, kan niemand meer zeggen dat het oneerlijk is. Daarom is het belangrijk dat het geen regels zijn die de leidinggevende heeft bedacht, maar dat collega’s ze met elkaar bepalen. En kom hier ook regelmatig op terug, bijvoorbeeld een keer per jaar. Is iedereen het er nog steeds mee eens? Kunnen nieuwe mensen zich er ook in vinden?’
Wees creatief, adviseert de teamcoach. Spreek bijvoorbeeld af dat mensen met kinderen het ene jaar voorrang hebben en de mensen zonder kinderen het andere jaar. En vergeet bij het vaststellen van de procedure niet dat het werk gewoon door moet gaan. Het gaat er niet om dat zoveel mogelijk mensen weg kunnen in hun ideale periode, maar dat het werk niet blijft liggen en klanten geen hinder ondervinden in de zomer.
