De werklessen van cabaretier Merijn Scholten: ‘Je onderbewustzijn heeft geen toegang tot je dropbox’

Succesvolle creatievelingen vertellen hoe ze geïnspireerd raken en creatief blijven. In de derde aflevering cabaretier en stand-upcomedian Merijn Scholten. ‘Creativiteit is een naïeve kinderlijke staat. Probeer op het moment dat je creatief wilt zijn daarom zo min mogelijk verantwoordelijkheden te hebben.’

Kruip niet te snel achter je laptop

‘‘’t Is en het blef ’n gevecht’, zei muzikant Daniël Lohues al. Ik ben nog niet tot een werkwijze gekomen waarmee ik al jaren doe. Het is balanceren tussen alles loslaten en weer in een vorm duwen. Elk project heeft ook iets anders nodig: dat kan structuur zijn, maar ik geloof ook in chaos. Je moet ook weten op welke plek je wat kunt halen. Nadenken doe ik het liefst onder de douche of in mijn opblaasbad, dat ik onlangs heb gekocht. Dan lukt het om vrij te zijn in mijn hoofd.

‘Voor mij werkt het goed om niet te snel achter de laptop te zitten. Een laptop zie ik als een vrij formele plek. Ik kan er ook wel creatief zijn, maar dan wordt het al snel wat taliger en preciezer. Ik geloof dat het goed is je ideeën een tijdje in je hoofd te houden en niet direct vast te leggen. In je hoofd heeft je onderbewustzijn er ook toegang toe en die heeft geen toegang tot je Dropbox – om het zo maar te zeggen.’

Hou het leven zo simpel mogelijk

‘Creativiteit is voor mij een naïeve kinderlijke staat. Het gaat om vrij denken, dus daar wil je zo min mogelijk verantwoordelijkheid bij hebben. Natuurlijk heb ik ook allerlei taken, zoals mijn administratie. Voor mij werkt het om die taken zo snel mogelijk weg te werken, zodat je weer vrije ruimte hebt voor creativiteit. Het gaat dan vooral om ideeën die opborrelen. Soms moet je daarvoor een wandeling maken of in een opblaasbad gaan zitten.’

Filmsoundtracks

‘Op een gegeven moment luisterde ik veel filmsoundtracks. Dat is tof, omdat die snel een sfeer oproepen. Soundtracks zijn geschreven voor bepaalde scènes en als je die luistert roepen ze bij jou ook specifieke ideeën op. Zo luisterde ik een keer naar de soundtrack van de animatiefilm The Red Turtle. Daar zit ontroerende muziek in en die heeft uiteindelijk een scène opgeleverd voor het tweede programma van de Partizanen (het cabaretduo dat Scholten met Thomas Gast vormde, red.).’

Creëer tussendeadlines

‘Het is misschien een logische, maar omdat ik deadlineverslaafd ben, is het creëren van tussendeadlines bij langetermijnprojecten voor mij supernuttig. Afspraken met mezelf werken niet goed, dus ik spreek met iemand af die ik hoog heb zitten en test of mijn gedachten hout snijden. Via iemand anders ontdek je dat soms beter.’

Wees zuinig op je ideeën

‘Tegelijkertijd: wees ook zuinig op je ideeën. Je moet ideeën of grappen niet te snel terloops bij iemand droppen. Als iemand niet enthousiast reageert – en dat gebeurt vaak genoeg – ben ik niet meer overtuigd van het idee. Terwijl het gebrek aan enthousiasme veel redenen kan hebben: het kan geen goed idee zijn, maar iemand kan ook zijn dag niet hebben of je vertelt het misschien niet helder genoeg. Het gevaar is dat je te veel waarde hecht aan een willekeurige reactie op een willekeurig moment. Bescherm je ideeën daarom totdat je ze met vertrouwen naar buiten kunt brengen. Leer er ook op te vertrouwen. Geloof erin dat als je een idee hebt het ook wel iets waard zal zijn.’

Vergeet niet te leven

‘Probeer je werk los te laten door het soms heel laat te maken. Een brakke ochtend kan nuttig zijn voor je creativiteit. Misschien word ik wel een goeroe: drinking for success. Totale lethargie is niet goed, maar ik ben ervan overtuigd dat afwisseling dat wel is. Discipline kan een soort monster worden. Durf soms te denken: fuck it. Daar word je een leuker mens van en die volledige ontspanning kan creatief gezien zinvol zijn.’

Jezelf goed kennen is enorm van waarde

‘Op een gegeven moment kwam ik erachter dat ik in een bepaalde fase altijd negatief werd over wat ik had gedaan. Na een lange tijd – dat duurt helaas wel heel lang – ga je dat patroon herkennen en weet je: ik moet die gedachten niet serieus nemen. Je moet dan bedenken: ik heb het niet voor niets zo gemaakt, dus kennelijk voldoet het. Helaas heb ik ook vaak wél naar dat stemmetje geluisterd en dan maak je wat je hebt gemaakt helemaal kapot. Dat is zonde. Als ik op het podium sta, is het negatieve gevoel altijd weg. Dat moet ook wel: als je niet honderd procent achter de voorstelling staat, kun je die niet overbrengen.’

Dit artikel verscheen eerder op Intermediair.nl