Volksparkstadion Hamburg, van strijdtoneel tot toneel met strijd

Oranje neemt het voor vierde keer binnen een jaar op tegen Duitsland. Winst is een goede stap op weg naar het EK, maar verlies biedt ook nog voldoende opties.

Het aangezicht van het stadion is onherkenbaar veranderd, maar de herinneringen leven voort in het collectieve geheugen. Volksparkstadion Hamburg, toneel van voetbal, toen en nu. Van strijd, bijna op leven en dood, tot expressie van het spel in genormaliseerde tijden.

Op 21 juni 1988 won het Nederlands elftal van West-Duitsland, in Hamburg, tijdens de halve finales van het later gewonnen EK. Wat daarna gebeurde, op en rond het veld en in Nederland, is het best te omschrijven als een nationale catharsis, als een collectieve eruptie van triomfalisme en nationalisme.

De 1-2 van toen was de Grote Revanche voor de WK-finale van 1974, ja zelfs de oorlog bepaalde de gevoelens van verlossing. Ronald Koeman veegde zijn achterwerk af met het shirt van Olaf Thon. Gelukkig vroegen ze Koeman nu, ruim 31 jaar later, niet naar dat moment waarvoor hij zich later diep schaamde. De bondscoach zei wel: ‘We zijn allemaal wat verstandiger. Het is wat minder opgeblazen.’ Hij toonde zich blij dat de sintelbaan weg is, want het stadion is bijna niet meer te herkennen, vergeleken met toen. Koeman: ‘Het is vooral door anderen, door wat je leest, dat je wordt teruggeworpen in de tijd.’

In de chique Media Lounge van het Volksparkstadion hangt een uitspraak van hem: ‘Duitse spelers houden pas op met strijden, als ze in de bus zitten.’ En ook één van toenmalig bondscoach Rinus Michels trouwens, die alles zegt: ‘Iedereen weet dat de wedstrijd tegen Duitsland de echte finale was. Dit zullen we nooit, nooit, nooit vergeten.’

Maar de spanningen zijn weg. Andere generaties, andere tijden. De KNVB en de DFB gaan goed met elkaar om. Ze kijken in elkaars keuken. De nationale ploegen voetbalden drie keer tegen elkaar in het afgelopen jaar. Mooie, typische wedstrijden. Nederland won eerst, in de Nations League, met 3-0 ,toen de Duitsers in delen van de wedstrijd beter waren en pas in de laatste minuten het verschil zagen oplopen door twee snelle tegenaanvallen.

In de terugwedstrijd in Gelsenkirchen heerste Duitsland lange tijd, waarna Nederland in de slotfase wonderlijk terugkwam tot 2-2, de wedstrijd van het briefje van Koeman, met plaatsing voor de finale van de Nations League tot gevolg. En thuis, voor deze EK-kwalificatiereeks: 0-2 achter, 2-2, toch met 3-2 verloren, op het moment dat Oranje dacht te winnen.

Aanvoerder Virgil van Dijk beseft dat Nederland in het centrum kwetsbaar was. Hij en Matthijs de Ligt hadden het moeilijk, door de snelle, beweeglijke aanvallers van Duitsers, die overal opdoken. ‘Het stond achterin niet goed. Matthijs of ik dekte steeds door tot op het middenveld, waardoor achter ons veel ruimte ontstond. We weten dat het beter moet.’

Op deze herfstige donderdag in Hamburg vertegenwoordigt Van Dijk het heden van het Nederlandse voetbal, zonder anti-Duitse gevoelens. Als hij de perszaal betreedt, ratelen de camera’s. Hij knipoogt. Het is nog even wennen dat hij de beste voetballer van allemaal is, althans, volgens de verkiezing over vorig seizoen van de Uefa. Europese verkiezing dus al gewonnen, die van de Fifa aanstaande, en dan is hij ook nog eens favoriet voor de Gouden Bal. Dat geeft status. Ze vragen hem of de Duitse verdediger Niklas Süle net zo’n mooie loopbaan kan krijgen als hij. Wie weet, antwoordt Van Dijk, in samenvatting.

De stand in de EK-groep is trouwens vreemd. Omdat Nederland de finaleronde van de Nations League bereikte, zijn pas twee duels gespeeld door Oranje, tegen drie door de Duitsers en zelfs vier door Noord-Ierland, dat alles won en zich als serieuze kandidaat voor de eindronde opwerpt.

‘Het is geen sleutelwedstrijd’, zei Koeman nochtans, begin deze week. Dat klopt feitelijk, als het scenario zich houdt aan de verwachtingen. Noord-Ierland won alle vier duels van Estland en Wit-Rusland en speelt nog twee keer tegen Duitsland en Nederland. Als Nederland, zelfs na een eventuele nederlaag vrijdag, eveneens twaalf punten haalt tegen de ‘kleintjes’ en in twee duels beter is dan Noord-Ierland, is de ploeg alsnog tweede. En daarmee geplaatst.

Maar het kan anders lopen in voetbal, zoals bleek in de Nations League, of bij de twee vorige eindtoernooien, waaraan Nederland helemaal niet meedeed. Noord-Ierland ontvangt dinsdag de Duitsers en wie weet, zijn ze tot een verrassing in staat. Zover wil Koeman niet vooruitlopen. ‘We kunnen een goede stap zetten in Hamburg. Dan wordt het vervolg iets makkelijker. Als we die stap niet zetten, kunnen we nog altijd het EK halen.’ Eventueel zelfs via een play-off. Van Dijk, wat cryptisch: ‘Vrijdag is de belangrijkste wedstrijd op dit moment.’

Zo simpel is het. Het is eigenlijk zo simpel als de mooiste uitspraak op de muur in Hamburg, van Johan Cruijff natuurlijk: ‘Voetballen is erg makkelijk. Maar makkelijk voetballen is het moeilijkste.’