Uitgekeken op Van Basten

Rancune is een oermenselijk gevoel, zegt Ruud van Nistelrooij in Madrid, maar hij wenst zijn gemoed niet te laten beheersen door die emotie.

Hoe logisch zou het zijn als hij woede voelde jegens manager Ferguson van Manchester United, die hem van de ene op de andere dag tot bankzitter veroordeelde.

En hij zou bondscoach Marco van Basten kunnen verdoemen, die de eerste spits van Oranje liet degraderen. Maar nee.

‘Het is niet makkelijk, maar ik probeer dat gevoel van rancune te neutraliseren. Ik zie Huntelaar en Van Persie in Oranje en denk: jullie hebben een fantastische tijd voor je. Blijf onverstoorbaar, dan kunnen er prachtige dingen gebeuren.’

Hij praat over het Nederlands elftal als een buitenstaander.

‘Onlangs keek ik in een hotel naar een wedstrijd van Manchester United. Ik hoopte dat de ploeg zou winnen. Als de camera inzoomt op Ferguson, raak ik niet gefrustreerd en word ik niet kwaad. Het is goed zo. Ik kijk terug op een prachtige tijd en de nieuwe uitdaging heeft de frisheid teruggebracht.’

Van Nistelrooij begint graag opnieuw. Door die instelling is een leven zonder Manchester United en Oranje makkelijker te verteren. Hij inhaleert de grootsheid van Real Madrid, de club van de vorige eeuw. ‘Als je met 2-0 van Barcelona wint en je hebt gescoord, wordt je auto als het ware naar huis gedragen. Dan word je verafgood.’

Op de zondag van het duel met Celta de Vigo hunkeren duizenden socios rond de tempel Bernabéu naar de komst van de spelersbus. Al die hoofden, reikhalzend naar dezelfde richting, doen hem denken aan de carnavalsoptocht in Brabant. Maar dit is een optocht van één flits, een geblindeerde bus.

Op zijn 30ste, tussen voetballers die technischer zijn dan die van United, is hij opnieuw in de leer. ‘In de positiespelletjes zit al enorme verbetering. Als ik een tijdje geleden na de training onder de douche stond, dacht ik: hiermee moet ik aan de slag. Sindsdien ben ik elk positiespel daarmee bezig, want ik wil dat het warme water van de douche prettig aanvoelt.’

In Spanje levert hij een eeuwige strijd met zijn soms onbeholpen ogende techniek, die hevig contrasteert met, bijvoorbeeld, de recente wereldgoal tegen Steaua Boekarest, een lob. ‘Zo ben ik ook als mens. Meestal ben ik een redelijk en rustig denkend persoon, maar ik kan onvoorspelbaar zijn.’

Ook woede-uitbarstingen typeren hem, tegen wie ze ook waren gericht; tegen Advocaat in Praag (een duel schorsing), scheidsrechter Frisk in Lissabon (twee duels), of Van Basten in Freiburg (gefronste wenkbrauwen). Een scheldkanonnade op Ferguson leidde het afscheid in van Manchester United, tijdens de finale om de Carling Cup tegen Wigan.

Hij wist dat Saha zou spelen, want de Fransman had steeds meegedaan in het bekertoernooi. ‘Daarmee kon ik leven. Na een uur stonden we met 4-0 voor en ik dacht: fijn, een half uur spelen, scoren en de cup optillen. Dan was het een mooie dag geweest.

‘Maar Richardson viel in, terwijl de tijd doortikte, en daarna Vidic en Evra, die zes weken bij de club waren. Verdomme. Dat was een killing moment.

‘Ik explodeerde van woede, gedurende vijf seconden of zo. Volgens mij wilde Ferguson net uitleggen waarom hij zo handelde toen ik begon te schelden. We zijn nooit meer tot elkaar gekomen.’

Het is een halsstarrige vorm van eigenwijsheid. ‘We waren allebei teleurgesteld en boos. Het mooie was dat je alleen zoiets kunt hebben met iemand om wie je geeft. Ik heb lang de hoop gekoesterd dat we erover zouden praten, maar ik heb zelf ook geen stap gezet.’

Hij had geen idee wat zijn nieuwe club zou worden toen hij zich meldde bij het Nederlands elftal, voor het WK in Duitsland. Van Basten sprak zijn vertrouwen in hem uit, ondanks de opkomst van Huntelaar. De bondscoach wilde wel dat Van Nistelrooij een groter aandeel kreeg in het teamspel.

‘Ik ben in Engeland een doelpuntenmachine geworden. Geworden, vind ikzelf. Maar ik weet dat ik goed kan voetballen, wat iedereen ook zegt.’

Even ging het lekker, vooral in het oefenduel met Kameroen. Toen kwam het WK. ‘De wedstrijd tegen Servië was slecht. Klaar. Van Basten sprak daarna opnieuw vertrouwen in me uit. Ik herstelde me tegen Ivoorkust, vond ik. We wonnen, ik maakte een belangrijk doelpunt. Daarmee kon ik verder, maar blijkbaar was dat gevoel niet wederzijds.

‘We waren geplaatst voor de tweede ronde toen we tegen Argentinië speelden. Een aantal jongens kreeg rust. Achteraf ben ik afgerekend op die wedstrijd. In een gesprek voor de achtste finale tegen Portugal zei Van Basten dat hij me drie keer had gewisseld omdat ik drie keer slecht was. Oké, neem dan maar een ander.’

Van Basten bood excuses aan voor het feit dat hij de pers eerder van zijn kritiek op de hoogte bracht dan de spits, maar Van Nistelrooij bleef het hele duel met Portugal aan de kant.

‘Ik dacht meteen: hij roept me nooit meer op, want dé conclusie van het WK was dat hij niet genoeg vertrouwen in mij heeft.’

Van Nistelrooij rekende dus nergens meer op. Hij vond het alleen vreemd dat Van Basten hem niet belde om mee te delen dat hij andere spitsen boven hem verkoos.

Daarop bezocht een verslaggever van Sportweek Madrid.

‘Ik liep gewoon leeg. Ongelooflijk. Hij raakte de juiste snaar. Later was hij bang dat ik zou zeggen dat ik in een vlaag van verstandsverbijstering had gesproken en hem dringend zou vragen niets te publiceren.

‘Maar ik wilde vooraf alleen lezen hoe het was opgeschreven. Mijn vrouw vond het helemaal niks, maar ik voelde het zo.’

Van Nistelrooij repte van het ‘ik-mag-je-gehalte’, dat de bondscoach zou laten meespelen in zijn selectiebeleid. Zes weken later is die overtuiging niet geweken. ‘Mijn gevoel is alleen gezakt, ook omdat Oranje zo’n beetje een gesloten boek is.’

Vlak na de explosieve uitspraken werd hij opgeroepen als vervanger van de geblesseerde Huntelaar. Van Nistelrooij bedankte nadat telefonisch dezelfde discussie was ontstaan als tijdens het WK. Tussen bondscoach en spits bestaat te weinig vertrouwen. Punt. ‘Op voetbalgebied én op het persoonlijke vlak kwamen we er niet uit.

‘We liggen te ver uit elkaar, bijvoorbeeld over wat hij vindt dat een speler moet brengen. Je moet die uitspraak over dat ik-mag-je-gehalte in een context plaatsen. Wil hij bepaalde persoonlijkheden in zijn groep? Je kunt iemand mogen, en ik denk dat hij mij wel mag, maar je kunt dan toch denken: zoals hij ís, wil ik hem niet bij de groep.’

Van Nistelrooij vermoedt dat Van Basten ook is beïnvloed door een paar aanvaringen tijdens het WK. ‘Hij kan zeggen dat dat niet zo is, maar ik denk het, vind het en voel het zo. Waarom zit ik niet bij de selectie dan? Er worden drie spitsen geselecteerd na het WK. Als hij zegt dat is gekozen op voetbalkwaliteiten en ik zit er niet bij, vind ik dat niet geloofwaardig. Of overschat ik mezelf? Zelfs als het om twee spitsen gaat, hoor ik erbij te zijn.’

Is het toeval dat hij, Van Bommel en Seedorf, zogeheten persoonlijkheden, niet bij Oranje zitten? ‘Dat weet ik niet. Ik heb puur op mijn situatie gereageerd. Het zijn losstaande gevallen.’

Dat hij eens weer international zal zijn onder Van Basten, is vooralsnog ondenkbaar. ‘Op dit moment zijn we daar niet uit. Dat komt ook door de fase in mijn loopbaan. Als je 19 bent, wil je met de fiets naar Zeist. Nu is het anders. Ik heb iets laten zien en wil me goed voelen. Dat geldt ook voor Van Basten. Ik had weer een keer kunnen gaan, maar dan was het nooit iets geworden. Het is beter zo. Dat moeten we respecteren en accepteren.’

Hij heeft een tip voor eenieder die Oranje volgt.

‘Van Basten heeft een frisse wind laten waaien door het Nederlands elftal. Hij neemt rigoureuze beslissingen. In het begin vond ik dat een verademing. Nu ik lijdend voorwerp ben, is het geen verademing. Maar als je daarboven gaat staan, weet je dat het past in zijn stijl.

‘Je moet erkennen dat sommige jongens geen issue meer zijn. Over hen kun je het beter niet meer hebben. Van Nistelrooij, Van Bommel, Zenden, Kromkamp, Seedorf, Davids, Melchiot.’

Zichzelf noemt hij als eerste. ‘Je moet die hele groep vergeten. En dán moet je kijken of het logisch is wat hij doet. Ik vind hem consequent en denk dat hij consequent blijft.

‘Als er nu een spits komt die elke keer laat zien wat de bondscoach wil zien, kun je concluderen dat die het wel kan. Je moet Huntelaar een kans geven.

‘Huntelaar was geblesseerd tegen Bulgarije en Kuijt viel uit. Van Persie werd spits. Die mag daar nooit meer weg, hoor je dan. Ha ha. Natuurlijk was hij de beste man van het veld, maar hij is geen spits.

‘Van Persie is de komende tien jaar de beste speler van het Nederlands elftal, de enige vedette ook. Maar Van Persie nooit meer weghalen als spits, dat is zo opportunistisch. Daar word ik gewoon simpel van. Dat is tenenkrommend kortzichtig.’

Het WK, het toernooi dat vooraf door hem als belangrijkste maand van zijn loopbaan werd bestempeld, onder de bondscoach die vroeger zijn idool was bovendien, werd een desillusie.

‘Alleszeggend was dat hij me niet liet spelen tegen Portugal. We zullen nooit weten of het anders was gelopen. Dat vind ik erg. Je speelt een WK, het land is in rep en roer, maar één vraag is in de lucht blijven hangen. We hebben niet alle mogelijkheden benut. Op een WK...

‘Als ik had gespeeld en we hadden verloren, had ik gewoon gefaald. Boem. Dit doet zeer, maar je leert ervan en krijgt weer de drive van een doorstart.

‘Een loopbaan is een kwestie van vallen en opstaan. Een aantal momenten, positief en negatief, bepaalt je loopbaan en hoe je je als mens ontwikkelt. Dat blijft het belangrijkste: hoe ben je als persoon, hoe zie je dingen, hoe leef je, wat zijn je waarden en normen? Daaraan hecht ik waarde, dat is een doel op zich: iets voor mensen betekenen via het voetbal.’

Dat is te weinig gelukt in Oranje, geeft hij toe. ‘Ik heb niet zodanig gepresteerd dat ik onomstreden was. Ik heb het laten aankomen op Van Bastens geloof in mij. Ik kwam telkens door dipjes heen, omdat ik net iets bracht dat me terug op de rails zette. Ik was niet onomstreden genoeg en moet mezelf een spiegel voorhouden. Maar dat proces heb ik nu afgesloten. De conclusie: op deze manier heeft het geen zin.’

En dus concentreert hij zich op Real Madrid, bezeten als hij is van voetbal. ‘Natuurlijk geloof ik nog mooie dingen te beleven. Anders sta je niet elke dag een uur voor de training programma’s af te werken, en anders ga je niet na de training extra oefenen.

‘Als er uitkomt wat ik wil, beleef ik geluksmomenten die je meeneemt in je privéleven. Zo verrijk je jezelf als persoon. Natuurlijk is het een prestatie om vijftig keer te scoren in de Champions League, of de 300ste treffer in je profloopbaan te maken, maar dat zijn voetbalstatistieken, mijlpalen van je prestaties.

‘Daarachter ligt het gevoel dat je daarvan krijgt. Als je iets moeilijks overwint, groei je als mens. Dat geldt voor iedereen. Je krijgt zelfvertrouwen en doet ervaringen op. En ik ben trouw gebleven aan mezelf.’

Als hij dan blijft steken op 54 interlands en 28 doelpunten, het zij zo.

‘Als ik mijn gevoel aan de kant gooi en alleen naar de cijfers kijk, vind ik dat jammer. Want ik wilde graag 40 doelpunten maken in Oranje. Dat was mijn doel. Maar belangrijker is dat ik handel zoals mijn gevoel me ingeeft. Ik heb het helder voor mezelf. Dat is prettig, daarom is er geen frustratie.’