Razendsnelle hardlooptijden in Tokio te danken aan twee ‘trampolines’: verende schoenen en een verende baan

Femke Bol kan erover meepraten. Zij werd op de 400 meter horden derde met een Europees record: 52,03. Ze werd verslagen door de Amerikaanse Sydney McLaughlin, die het wereldrecord met bijna een halve seconde verbeterde tot 51,46. De nummer twee, Dalilah Muhammad verbeterde haar beste tijd met 0,7 seconde tot 51,58: sneller dan het oude wereldrecord van McLaughlin.

De meeste atleten zijn blij met de ongewone progressie, alsof ze zelf volledig verantwoordelijk zijn voor de tijdwinst. Maar de Noorse gouden-medaillewinnaar Karsten Warholm luidde na zijn wereldrecord op de 400 meter horden, maandag, de noodklok. Revolutionaire sprintschoenen maken de atletiek kapot, meent hij.

De 25-jarige Noor waarschuwde vooral tegen de nieuwe spikes van Nike. Warholm vergeleek ze met trampolines, verwijzend naar de verende schuimlaag die onder de spikes zijn aangebracht. ‘Als je een trampoline onder je schoen doet, dan is dat bullshit. Het gaat ten koste van de geloofwaardigheid van de sport.’

Wedloop tussen fabrikanten

De voormalige tienkamper, sinds 2018 ongeslagen op de 400 meter horden, is de eerste topatleet die zich zo duidelijk heeft uitgesproken over de problemen die zijn ontstaan nadat atletiekfederatie World Athletics de ruimte had gegeven aan innovatie. Er is een wedloop tussen fabrikanten ontstaan. De wedstrijden zijn oneerlijk nu niet alle atleten op vergelijkbaar materiaal lopen. De Nikes lijken meer tijdsvoordeel op te leveren dan spikes van andere merken.

Daarnaast is onduidelijk of alle atleten evenveel voordeel halen uit het nieuwe materiaal. Op de marathon, waar Nike vijf jaar geleden het nieuwe materiaal stilletjes introduceerde, is gebleken dat de tijdwinst van lopers enkele procenten kan verschillen. Het tijdsvoordeel hangt af van loopstijl en techniek.

Mogelijk verklaart dat de onverwachte uitslagen in Tokio. Sommige sprinters lopen sneller dan ooit. De Jamaicaanse Elaine Thompson-Herah prolongeerde op de 100 en 200 meter haar gouden medailles uit Rio de Janeiro. Alleen Florence Griffith-Joyner was in 1988 sneller dan de 10,61 en de 21,53 van Thompson. Andere atleten lijken juist zoekende. Zo haalde de Amerikaanse favoriet op de 100 meter, Trayvon Bromell, niet eens de finale op zijn schoenen van New Balance.

Een complicerende factor is de gloednieuwe atletiekbaan. Fabrikant Mondo, die voor de twaalfde maal een olympische hardloopvloer heeft gelegd, claimt dat die extra vering heeft. Ontwerper Andrea Vallauri van Mondo sprak in The New York Times over een baan die energie teruggeeft aan de atleten: ‘als een trampoline’. Het tijdsvoordeel zou 2 procent kunnen bedragen.

Dat percentage is vergelijkbaar met het voordeel dat de nieuwe sprintschoenen zouden opleveren. Atletiekcoach Bart Bennema schatte in de aanloop naar het atletiektoernooi dat die ook tot 2 procent tijdwinst opleveren. Bij elkaar opgeteld staat 4 procent tijdwinst op de 100 meter al gelijk aan 0,4 seconden.

Zo veel harder gaat het niet. Warholm en McLaughlin hebben hun eigen wereldrecord met 1 à 1,5 procent aangescherpt (op schoenen van Puma en New Balance). Op de sprintnummers was de tijdwinst van de winnaars vergelijkbaar of minder. De lange-afstandsnummers geven geen goede indicatie: dat zijn bij olympische toernooien meestal tactische races waarin de eindtijd ondergeschikt is aan de winst. Sifan Hassan deed op de 5.000 meter geen poging het wereldrecord aan te vallen.

Met die nieuwe baan heeft voor zover bekend niemand problemen. Die is immers voor iedereen gelijk. Warholm noemde de nieuwe ondergrond ‘crazy’ en dat was positief bedoeld.

Carbonplaat

Wat zijn verbeterde Puma-spikes aan zijn toptijd bijdroegen, liet Warholm in het midden. Hij verbeterde maandag zijn wereldrecord met 0,76 seconde tot 45,94. Zijn sponsor heeft samengewerkt met het Formule 1-team van Mercedes om de carbonplaat in zijn spikes te verstevigen. Het tijdsvoordeel is minder dan bij Nike, daarvan is hij overtuigd.

Warholm is ook niet tegen technische verbeteringen, maar vindt dat de breuk met het verleden te groot is. Tijden van toen en nu zijn niet meer te vergelijken. Is hij beter dan Edwin Moses, zijn legendarische voorganger op de 400 meter horden? Hoe verhoudt de tijd van Lamont Jacobs op de 100 meter zich tot die van Usain Bolt?

Volgens Warholm is het slecht voor de atletiek als het referentiekader plotseling verdwijnt. Wat tijden waard zijn, weet nu niemand meer. ‘Uitslagen kunnen vergelijken is belangrijk’, aldus de olympisch kampioen.