'Kasparov krijgt wereldtitel van FIDE'

'Ik vraag me af door welke coaches deze jongens worden begeleid', moppert Karpov, in zijn hotel. 'Als ik zoiets vroeger had geflikt, zou mijn oude leermeester Botwinnik me stijf hebben gevloekt. Natuurlijk mocht Radjabov vijftig zetten claimen om dit eindspel te winnen. Maar hij bleef eindeloos doorspelen in een remisestand om me door mijn klok te jagen. Ik vond dat stijlloos. Misschien dat Radjabov eens een boek kan lezen over de etiquette in het schaken.'

Alsof die nog bestaan in de verscheurde schaakwereld. In New York liet Karpov onlangs oude tijden herleven door in een mini-match over vier rapidpartijen zijn aartsrivaal Gary Kasparov te verslaan. Karpov, met een brede glimlach: 'Kasparov besefte in de laatste partij dat hij de tweekamp zou verliezen. Hij zat letterlijk kreunend achter het bord en ik heb weer vele grimassen op zijn gezicht gezien. Ik geef toe dat ik van dat uitzicht heb genoten.'

Al was het alleen maar, omdat Kasparov volgens Karpov een duivels pact heeft gesloten met de wereldschaakbond FIDE, die hij de afgelopen tien jaar juist verketterde. 'Ik was niet verbaasd dat Kasparov weer terugkeerde in de moederschoot van de FIDE. Gary stond na zijn nederlaag in de tweekamp tegen Kramnik met zijn rug tegen de muur, hij had geen andere keuze.

'Ik ben wel verbijsterd dat het FIDE-bestuur juist hem meer rechten geeft dan andere grootmeesters, omdat Kasparov alles heeft geprobeerd om de FIDE te vernietigen. Het is hem nog bijna gelukt ook, maar Kasparov kan zich blijkbaar alles permitteren. Eerst weigerde hij in zijn organisatie een kwalificatie-toernooi te spelen om Kramnik te mogen uitdagen. Als Gary zo goed is als hij denkt, mocht dat toch geen probleem voor hem zijn?'

Karpov vindt 'het nog erger dat Kasparov nu ook het traditionele recht van de wereldkampioen verkwanselt om de huidige FIDE-kampioen Ponomariov buitenspel te kunnen zetten.' In de huidige regels behoudt de kampioen zijn titel bij een gelijkspel. Op dat voorrecht kan Ponomariov zich in zijn duel met Kasparov niet langer beroepen. 'Terwijl Kramnik in de tweekamp met Leko wel genoeg heeft aan een gelijkspel', constateert Karpov. 'De FIDE meet met twee maten om Kasparov weer in het zadel te helpen.'

Karpov noemt het dan ook 'schandalig' dat de 18-jarige Oekraïner onder zware druk is gezet door afgezanten van de FIDE om de voorwaarden voor zijn match met Kasparov te accepteren. 'En het is helemaal belachelijk dat de FIDE dreigt om Ponomariov te vervangen door Ivantsjoek, de verliezer van de WK-finale.

'Als dat gebeurt, moet de FIDE voor het gerecht worden gesleept. Een bond die de officiële wereldkampioen op oneigenlijke gronden diskwalificeert, propageert slechts anarchie. In dat geval wordt de grootmeesters hun rechten ontnomen en kent het schaken geen regels meer. Als Kasparov daarmee akkoord gaat, verliest ook hij zijn gezicht. Maar wellicht maakt hem dat niks uit.'

Het vorig jaar gesloten 'Pact van Praag' om het schisma op te heffen zal eindigen in een farce, voorspelt Karpov. 'FIDE-president Iljoemzjinov zal Kasparov uitroepen tot nieuwe wereldkampioen, omdat hij de hoogste Elo-rating heeft. Volgens mij heeft de FIDE helemaal niet de intentie om een herenigingsmatch te organiseren.

'Ik betwijfel zelfs of de tweekamp tussen Kasparov en Ponomariov wel doorgaat. Ik heb aan den lijve ervaren dat een contract met de FIDE niets waard is. Ze vinden wel een excuus om hun geldgebrek te camoufleren. Het maakt de FIDE ook niet uit of Kramnik of Leko die andere tweekamp wint, zij tellen niet mee.'

De huidige patstelling voert Karpov terug naar de jaren zeventig, toen hij zelf wereldkampioen werd zonder de titel op eigen kracht te hebben veroverd. Nadat de FIDE Bobby Fischer de titel in 1975 had ontnomen, leek het Amerikaanse fenomeen een jaar later alsnog bereid om een tweekamp met Karpov te spelen. 'Ik beschouw het als een groot gemis in mijn carrière dat die match nooit tot stand is gekomen', zegt Karpov. 'Terwijl we er eind 1976 zo dicht bij waren.'

In Washington lag het contract al klaar. 'Bobby hoefde slechts te tekenen, hij had de pen al in zijn hand. We zouden op de Filippijnen spelen en het prijzengeld was bekend. Fischer wilde tekenen, las het contract toch nog eens na en eiste toen dat we zouden spelen voor de Professional World Championship.

'In die tijd was professioneel sporten nog taboe bij het IOC en in de Sovjet-Unie was het ondenkbaar dat ik als profschaker zou worden gepresenteerd. Ik heb Fischer uitgelegd dat ik onder die voorwaarde nooit toestemming zou krijgen van het sportcomité om tegen hem te spelen. Helaas wilde Fischer niet luisteren, hij had geen greintje geduld. Bobby maakte toen al een gejaagde, verwarde indruk. Hij schijnt nu ergens in Japan te zitten. Ik heb hem sindsdien nooit meer gezien.'