'Ik ben niet mijn droom als vader aan het realiseren'

Zet een deel van de familie Heiner bij elkaar en het gaat als volgt: Roy vraagt zijn dochter Natasha waar 'die kleine' is. En Nicholas (25) komt opdagen: de oudste van de drie kinderen van zeezeiler Roy Heiner (54), maar de enige die altijd maar weer 'kleine', of 'mini-Heiner' wordt genoemd.

Geen prestatie die daarin verandering brengt, ook niet Nicholas' uitverkiezing tot zeiler van het jaar. Zijn wereldtitel in de laser-klasse, in september in Spanje, leverde hem zaterdag dus nog een prijs op, de Conny van Rietschoten Trofee, de meest prestigieuze zeilprijs in Nederland.

Met bijnaam 'de kleine' kan zijn vader hem -goedmoedig - stangen. Nicholas knikt naar Roy, de man die deelnam aan de grootste zeilwedstrijden ter wereld, waaronder vier Olympische Spelen: 'Dat is blijkbaar de grote.'

Dan gaat het volgens Nicholas, 1.86 meter lang, niet om de lengte. Ze verschillen maar 2 centimeter. Roy: 'Nee, ik ben 1.93 meter.' Wat vader dan weer de repliek oplevert dat er dan waarschijnlijk ineens 5 centimeter aan ego bijgekomen is.

De lucht boven het IJsselmeer is deze vrijdagochtend blauw, de zon schijnt en het waait. Dus zegt Nicholas tegen zijn vader, uitkijkend over het water: 'Eigenlijk wel mooi weer voor een rondje.'

De wereldkampioen is een paar dagen in Nederland ('koud hier!') en na een lange trainingsperiode in Australië speciaal overgekomen voor de verkiezing van zeiler van het jaar. Zijn gelaat is bruingekleurd, wat het blauw van zijn ogen, dezelfde kleur als zijn vader, nog blauwer laat lijken.

Ze zitten in een kantoor op het uiterste puntje van een jachthaven in Lelystad. Op die plek, grotendeels omgeven door water, is zeilbedrijf Team Heiner gevestigd, ooit opgericht door Roy. Die was hier aan het werk tijdens de WK in Spanje. Toen zijn zoon als kersverse wereldkampioen vanuit Santander naar Nederland belde, schreeuwde Roy vanuit de mast van een boot naar de telefoon aan dek dat hij het goed had gedaan, maar dat ze elkaar wel zouden spreken na zijn werk.

Denk daardoor niet dat Roy niet had meegeleefd met zijn zoon. Ondertussen had hij al dagen contact met de peetvader en een van de coaches van Nicholas, Guido Alkemade. Roy, met een knikje naar Nicholas: 'Maar dat weet hij niet.' Zijn zoon begint verbaasd te lachen.

Jaren geleden moest Nicholas niets hebben van de bemoeienissen van zijn vader. Op zijn 10de zeilde hij in een optimist en Roy zei: het is handiger om je zeil wat te laten vieren, dan ga je harder. Het antwoord luidde: dat weet ik, ik wil gewoon dingen uitproberen. Roy: 'Kortom: bemoei je er niet mee!' Hij lacht. 'Dan weet je genoeg.'

Tegenwoordig beseft Nicholas dat hij beter wel zijn voordeel kan doen met de kennis van anderen. 'Ik doe het voor het eerst, hij heeft het al eens ervaren.' Dat hij gebruik kan maken van de kennis van zijn vader, maakt volgens hem geen verschil. 'Iedere zeiler kan een situatie creëren waarin hij mensen met kennis tot zijn beschikking heeft. Ik heb toevallig zijn nummer in mijn telefoon staan.'

Dat zijn coach tijdens de WK gebruikmaakte van datzelfde telefoonnummer wist Nicholas niet. Wat dan zoal werd besproken? Nicholas: 'Daar ben ik ook benieuwd naar!' En Roy somt op: zaken die nog kunnen verbeteren, hoe Nicholas reageert gedurende het evenement. Want hij weet: in het verleden verloor Nicholas door een rustdag regelmatig zijn scherpte. 'Ik ken hem langer dan een gemiddelde coach een pupil kent. Dat is een voorsprong', zegt Roy.

Bovendien maakt de grote afstand het makkelijker de grote lijnen van een plan te bewaken. Roy: 'Als ze mij om informatie vragen, help ik. Maar uiteindelijk moet hij het zelf doen. Ik ben niet bezig mijn droom als vader te realiseren. Hij moet zelf zijn hoofd stoten.'

Brons winnen op de Olympische Spelen, Roys prestatie in 1996, is dat meer of minder waard dan wereldkampioen worden in de olympische klasse? 'Dat kun je niet vergelijken', zegt Roy. Het zeilen is veranderd. Hij moest vroeger op zoek naar sponsors, zorgen dat er geld was voor zijn campagne. 'Tegenwoordig is dat beter geregeld en draait het alleen om wie er op het water de beste is', zegt Roy.

Niet alleen daarom begonnen hun zeilcarrières zeer verschillend. Roy groeide op in Zuid-Afrika en rende als kind met een bootje van handformaat door de tuin, gefascineerd door het opbollen van het bijbehorende zeil. Het uitzicht van uitgestrekt water was hem ongewoon. Hij woonde in een droog gebied, het dichtstbijzijnde meer lag op 45 minuten rijden met de auto. Roy: 'Hoe het kwam dat ik dan toch zo jong al wist dat ik wilde zeilen? Geen idee. Mijn vader was ingenieur en bouwde stuwdammen. Misschien begon daar de connectie met water.'

Nicholas groeide op in een huis naast een gracht in Enkhuizen. Gezien de achtergrond van zijn vader was het bijna vanzelfsprekend dat hij ook zou gaan zeilen. Hij werd in de kinderwagen naar de haven gereden en zat in zijn jonge jaren met regelmaat in de coachboot. Toekijken hoe de professionals het deden, de beste leerschool. Op zijn 6de, dat was twee jaar jonger dan zijn vader, mocht hij het voor het eerst in een optimist proberen. 'Ik stapte in en was weg', aldus Nicholas.

Roy mocht pas met zeilen beginnen vanaf het moment waarop hij 3 kilometer onafgebroken kon zwemmen. Roy lacht: 'Ja, die ouwe!' Spottend, na een lachende blik naar Nicholas: 'Die regel, daar zat wel wat in, hoor.' Roy verwachtte van zijn zoon ook dat hij kon zwemmen voordat hij ging zeilen, maar bij Nicholas was 3 kilometer niet de vereiste. 'De gracht voor ons huis was niet zo groot.'

Roy legde zijn zoon wel andere regels op: Nicholas mocht niet zeilen als hij daarnaast geen andere sporten deed. Roy: 'Anders groei je als sportman eenzijdig op.'

Daarnaast dacht hij: je weet nooit of iemand misschien wel meer talent heeft voor een andere sport. Dus tenniste Nicholas, niet onverdienstelijk, en deed hij een paar jaar aan volleybal. 'Op een gegeven moment moet je keuzes maken en ik vond zeilen het leukste om te doen', zegt Nicholas. Bovendien kon hij wel goed slaan, maar is zijn loopvermogen volgens zijn vader benedenmaats voor een tennisser.

Ze zijn allebei slimme, hardwerkende zeilers. Of Roy bij zijn zoon eigenschappen ziet die hij liever zelf had gehad? Gekscherend: 'Ik denk dat ik meer goede eigenschappen heb.' Nicholas is socialer dan zijn vader. 'Dat een concurrent in de wedstrijd een leuke vent is, dat kon mij niks schelen. Nicholas kan nog harder worden op het water', aldus Roy.

Ook in ambitie verschillen vader en zoon. Roy droomde er al op jonge leeftijd van in de wedstrijd om de America's Cup te varen, de Formule 1 van de zeilsport. Daarom vertrok hij op zijn 25ste uit Zuid-Afrika. Hij wist dat hij zich in Europa beter kon ontwikkelen tot een goede zeiler.

Bij Nicholas leeft voornamelijk de drang voor olympisch zeilen en de Volvo Ocean Race, de zeilwedstrijd rond de wereld. 'Mijn droom om de oceaanrace te winnen is misschien zelfs groter dan mijn olympische droom. Maar ik weet dat ik mij tot een betere zeiler ontwikkel in het olympisch zeilen, waar je overal alleen voor verantwoordelijk bent. Daarom heb ik mijn zinnen gezet op de Olympische Spelen in Rio de Janeiro in 2016.'

Deelname aan dat toernooi is niet vanzelfsprekend, zelfs niet voor de huidige wereldkampioen. Er is één ticket voor Nederland en Rutger van Schaardenburg is een geduchte concurrent.

Nicholas: 'Het is apart, ik heb het gevoel dat ik weer opnieuw moet beginnen. De volgende stap moet maken. Zo'n kwalificatietraject naar een toernooi is vergelijkbaar met het beklimmen van een berg', zegt hij.

Twee dagen na die opmerking vertrekt zijn vader uit Nederland. Om de Kilimanjaro te beklimmen.