Hong Zhang, de grote verrassing van de Spelen

Het land, dat tot 1980 de decadent geachte Winterspelen meed, overwon het gebrek aan historie en aan cultuur in de schaatssport. Een meisje uit Harbin, de stad van ijssculpturen, veroverde het goud op de 1.000 meter, een afstand die altijd tot grote verrassingen leidt. Hong Zhang was de naam van die surprise van het olympische toernooi.

Zij deed wat Ye Qiaobo in 1992, Manli Wang, Hui Ren (2006) en Beixing Wang in 2010 niet was gelukt. Goud was altijd een stap te ver voor de Chinese vrouwen. Zhang verlamde in Sotsji de concurrentie met een vroege uithaal die bijna het laaglandwereldrecord van Heather Richardson (1.14,00) uit 2012 vernietigde: 1.14,02.

Na die zevende rit (van in totaal 18) wist iedere volger dat de winnares vast stond. Zhang versloeg met haar sterke slagen de titelverdedigster uit Canada, Christine Nesbitt. Zij leverde het bewijs van haar gegroeide vorm. Na de 500 meter hadden alle insiders in de Adler Arena het over de 26,79 van Hong Zhang, de volle ronde in haar eerste 500 meter. Dat werd een mannenrondje genoemd.

Snellere start
Haar grote probleem bleek ondanks het uitgebleven succes op de 500 ook opgelost. De start van de Chinese rijdster was de voorbije jaren abominabel. Ze opende rustig met 11 seconden over de eerste 100 meter. Tegen een wereldrecordhoudster als Sang-Hwa Lee die in 10,1 kan openen is er dan weinig kans mee te doen om de eindzege.

Drie weken geleden, Hong Zhang had zilver gewonnen op de WK sprint van Nagano, was zij dagelijks aan te treffen op de kunstijsbaan van Inzell. Ze oefende bij voortduring de start van de 1.000 meter. Op die afstand moest het gebeuren. Trainer Qingbo Feng bleef opdracht na opdracht geven. Zhang prees donderdag na haar olympische goud evenwel haar landgenote Beixing Wang die haar in Inzell zo geweldig geholpen had. Wang maakt deel uit van de Kia Speed Skating Academy, met Jeremy Wotherspoon en de Nederlanders Bos en Den Elsen als coaches.

Zhang is beter dan Wang, dat was de laatste maand wel vast komen staan. Haar kwaliteit, de strakke, ritmische afzet, heeft ze meegenomen uit het shorttrack. In 2008 stapte ze over naar de langebaan. Het waren de jaren dat de Nederlandse Sijtje van der Lende in China bondscoach was. Zij had als centrale trainingsbaan de Jilin Oval in Changchun gekozen.

Van der Lende had Hong Zhang, als negentienjarig talent, niet onder ogen gekregen. Het meisje van Harbin bleef in Harbin, de andere wintersportstad in het noorden van China. Ze verhuisde van de binnenbaan van Heilong Jiang naar de 400-meterbaan. Van der Lende: 'Dat is echt opvallend hoor. Normaal staan ze dat nooit toe in China. Ze moet toestemming hebben gehad, anders had dit niet gekund. Het sportcomité bepaalt in zulke zaken.'

Sterke rivaliteit
De Friezin, tussen 2006 en 2010 een expat in China, kent de problematiek in het Chinese schaatsen. De steden Harbin en Changchun hebben een sterke rivaliteit. Er zijn ook selecties van provincies. 'En volgens mij is Hong Zhang van een speciale club uit een dorp.'

Na het goud van Sotsji zal Zhang het niet gemakkelijk krijgen om het leven op de rails te houden. De Chinese overheid zwaait met grote premies voor sporters die het land olympische roem brengen. De werkelijke bedragen wil het Chinees olympisch comité niet bekend maken.

Van der Lende: 'Geloof mij, ze wordt miljonair. Ze krijgt een miljoen van de provincie, van de stad. Die shorttracksterren uit het verleden kregen dat ook. Als Hong Zhang het volhoudt en op haar paadje blijft, dan vind ik dat stoer.'

Van der Lende had een kandidaat om olympisch kampioen op de 500 meter te worden, Yu Fengtong. In Turijn was hij in 2006 vijfde geworden. In handen van Van der Lende werd hij op de WK sprint van 2009 in Moskou derde. Hij blonk hij uit. Yu kreeg veel aandacht, een vriendin en een zware blessure. In 2010 eindigde de olympische ambitie met een tegenvaller. Yu werd zevende in Vancouver. Van der Lende was aan het einde van haar contract gekomen.

Nederlandse oriëntatie
Ze verdiende goed geld. Sinds Eddy Verheijen in de jaren tachtig is er altijd een Nederlandse oriëntatie geweest in schaatsland China. In Harbin werken nu weer twee Nederlanders: Pieter-Willem de Haan en Sieb Hoekstra.

Hong Zhang had meer aan haar verblijf in Europa. In Inzell werd ze door een Chinese coach en Canadese raadgeving klaargestoomd voor de Spelen. Haar teamgenoot was Jing Yu, de enige rijdster die Sang-Hwa Lee op de 500 had kunnen bedreigen. Zij scheurde een lies. Hong Zhang moest het in haar eentje opknappen.

Ze vertelde als een echte Chinese niet veel over zichzelf. Wat bleef hangen was dat zij terug wilde naar de shorttrack om in 2018 de Koreanen aan te vallen. Dat alles naar het voorbeeld van Shani Davis, de olympisch langebaankampioen die ook van de shorttrack komt.