Hart voor ijs, hard voor elkaar

Op de verlanglijst van Sven Kramer staan nog minimaal twee gouden medailles. In zijn beleving tellen alleen olympische titels. Maar waar hij werkelijk baat bij zou hebben, is een aartsrivaal.

Een uitzonderlijk getalenteerde tegenstrever is wat iedere kampioen zich moet wensen. Ter inspiratie, als angstgegner, of om mysterieuze krachten op te roepen in het heetst van de strijd. De ander hoeft geen vijand te zijn, maar het helpt als hij verschilt van karakter, cultuur en stijl. Dat spreekt tot de verbeelding van de toeschouwers, zelfs als er soms verloren wordt.

Eenvoudige zeges voeden slechts nationalistische sentimenten – messcherpe strijd tussen twee uitzonderlijke atleten kan wereldwijd tot de verbeelding spreken.

In andere sporten vormen grote kampioenen vaak de helft van een koppel. Ze worden soms voor eeuwig aan een ander geklonken, verenigd door een jarenlange onderlinge strijd. Federer - Nadal, Borg - McEnroe, Muhammad Ali - Frazier, Lewis - Johnson, Karpov - Kasparov, Hinault - LeMond.

Zo beroemd als deze kampioensduo’s zullen schaatsers nooit worden – daarvoor is de sport te klein. Maar één schaatser voldoet aan haast alle voorwaarden om in een adem te worden genoemd met de 23-jarige Fries. Kramer - Davis, dat is het droomaffiche van de schaatssport.

Kramer: geboren op een steenworp afstand van schaatstempel Thialf, opgegroeid tussen kampioenen, miljonair, volksheld, leider, commercieel boegbeeld, omringd door een staf van specialisten, extravert, mediageniek, gezegend met een uitzonderlijk uithoudingsvermogen, eerzuchtig en doelgericht.

Davis: kansarme stadsjongen, geschoold in het shorttrack op een zwarte ijsclub, solist zonder vaste trainer, gebrouilleerd met de schaatsbond, moeder als vertrouwenspersoon en techneut, mediaschuw, filosofisch ingesteld, eigenzinnig, met argwaan bejegend in eigen land, niet te kopiëren stilist met ongeëvenaarde bochtentechniek, verliefd op ijs.

Het affiche is zo gemaakt. Er is slechts één probleempje: de olympisch kampioen 5000 meter en de tweevoudig olympisch kampioen 1000 meter rijden haast nooit tegen elkaar op de afstand die het ideale strijdperk is: de 1500 meter. Ook zaterdagnacht in Vancouver zullen ze op die afstand niet direct tegen elkaar rijden, alleen via de klok.

Want Kramer is niet goed genoeg.

Nog niet zo lang geleden, in 2008, leek de Fries met Davis in competitie te kunnen gaan. Hij leek veel meer dan een uitmuntende stayer te worden. Hij won twee 1500 meters in de wereldbeker en werd bij de WK afstanden in Nagano tweede, in exact dezelfde tijd als Davis.

Zijn trainer en mentor Geert Kuiper speculeerde hardop over de volgende stap voor zijn pupil: meedoen aan de WK sprint en de 1000 meter. Het talent van Kramer leek onbegrensd. Hij leefde van uitdagingen. Hij trok zich op aan Davis.

De voorspellingen zijn niet uitgekomen. Voor een deel is dat het gevolg van weloverwogen beslissingen. Kramer en zijn begeleidingsteam hebben gekozen voor een realisme. Ze wilden zekerheid en concentreerden zich op de afstanden waarop de kans op winst het grootst was: de 5 en 10 kilometer en de ploegachtervolging voor landenteams.

Ze wilden niet de fout van Rintje Ritsma maken, die bij de Winterspelen van Nagano in 1998 mikte op drie overwinningen (1500 meter, 5 en 10 kilometer) en zonder goud terugkeerde. Ze namen voor lief dat een olympische dubbelslag op de 5 en 10 kilometer uit historisch oogpunt allerminst uitzonderlijk is. Al negen schaatsers zijn daarin geslaagd.

Toch heeft de keuze ook onvoorziene gevolgen gehad. De 1500 meter van Kramer is minder stabiel geworden (aan de 1000 meter is hij zelfs nooit begonnen). Bij de WK afstanden werd hij vorig jaar achtste, ver achter winnaar Davis. En bij wereldbekers kwam hij niet in de buurt van het podium, als hij al mocht meedoen.

Door de mindere prestaties is Kramer zijn koppositie op de wereldranglijst aller tijden (Adelskalender) in maart 2009 na 475 dagen kwijtgeraakt aan de 27-jarige Amerikaan.

De terugval op de 1500 meter is niet onopgemerkt gebleven. In de documentaire die de NOS onlangs uitzond over Kramer, merkten Ard Schenk, Rintje Ritsma en oud-trainer Henk Gemser eensgezind op dat Kramer de 1500 meter nog steeds niet beheerst. De kritiek kwam hier op neer: hij heeft geen rust in zijn slag, hij houdt zijn romp te hoog en hij lijkt niet bestand tegen de spanning van de afstand.

Impliciet klonk daar een traditionele opvatting in door. De 1500 meter is van oudsher het koningsnummer van de schaatssport. Wie de geschiedenis in wil gaan als een meer dan uitmuntende stayer, zal op de sleutelafstand moeten uitblinken. Zoals de drievoudige olympische kampioenen Ard Schenk en Johann Olav Koss. En natuurlijk zoals Eric Heiden, die als vijfvoudig olympisch kampioen in het schaatsen de maat der dingen is.

Het pleit voor Kramer dat hij de 1500 meter niet uit zijn hoofd heeft gezet, ondanks de adviezen zich te richten op de lange afstanden. Dit jaar week hij zelfs van zijn vaste trainingsprogramma af om een olympisch nominatie veilig te stellen. Hij kwalificeerde zich als vierde Nederlander ternauwernood door Erben Wennemars met eenhonderdste seconde voor te blijven.

Al zal Kramer zaterdagnacht niet direct tegen Davis rijden (hij is vanwege zijn mindere prestaties niet ingedeeld in de beste startgroep), hij doet mee. Hij zint op een stunt.

Zal Davis schrik hebben van Kramer? Het is niet erg waarschijnlijk. De Amerikaan is op de 1500 meter minder ongenaakbaar dan op de 1000, maar hij is dit jaar bijzonder op dreef. Hij verloor slechts eenmaal in vijf internationale wedstrijden; van landgenoot Chad Hedrick.

Davis is sterker geworden op de korte en middenlange afstanden door vergelijkbare, weloverwogen keuzes te maken als Kramer. Hij droomt niet langer van het combineren van shorttrack en langebaan op topniveau, zoals in het eerste deel van zijn carrière.

Dat heeft hem wereldtitels gekost doordat hij WK’s oversloeg. Ook is hij zich na twee wereldtitels allround gaan toeleggen op de sprint. Dat zag hij als een grotere uitdaging dan de strijd met Kramer aangaan op de lange afstanden.

Die keuze heeft zich uitbetaald. Davis bevestigde zijn uitzonderlijke status door vorig jaar wereldkampioen sprint te worden. Alleen Eric Heiden won eerder de mondiale sprint- én de allroundtitel. En Davis passeerde Kramer op de wereldranglijst aller tijden.

Toch zal Davis op zijn hoede zijn. Hoewel Kramer hem vorig jaar na de WK afstanden voor de camera’s van de NOS tot de beste schaatser van de wereld uitriep, zal hij zijn klassieken kennen. Winst op de 5 kilometer heeft veel schaatsers zelfvertrouwen gegeven. Een zelfverzekerde Kramer heeft veel weg van een roofdier dat voor zijn plezier jaagt op een prooi.

Het jachtterrein is bovendien in het voordeel van de Fries. Het ijs is minder snel dan vorig jaar, toen Davis de wereldtitel in Vancouver veroverde. Uithoudingsvermogen kan een grotere rol spelen dan absolute topsnelheid.

Davis weet dat Kramer zich onder de olympisch groten wil scharen, maar hij voert zijn eigen strijd met de eeuwigheid. Op de 1000 meter is hij de eerste die zijn titel heeft geprolongeerd. Slechts twee schaatsers wisten eerder bij de Winterspelen zowel de 1000 als de 1500 meter te winnen: Heiden (1980) en Gaetan Boucher (1984).

Als Davis slaagt in dat kunststuk, waagt hij zich wellicht toch nog aan de ploegachtervolging, ondanks zijn eerdere bewering dat hij niet zou meedoen. Dan zou hij driemaal goud kunnen winnen, in plaats van Kramer.

Zo bezien is de 1500 meter mogelijk de opmaat voor een spetterend sluitstuk van de Winterspelen, een duel dat dankzij Kramer en Davis een mondiale uitstraling kan krijgen. Met als inzet een titel die geen medailles behoeft: koning van de Winterspelen.