Gewiekste zakenman en oprichter van Red Bull die jonge Max Verstappen contracteerde

Hij mocht het niet meer meemaken. Dietrich Mateschitz overleed net nu ‘zijn’ Red Bull op het punt stond om na acht jaar een einde te maken aan de unieke Mercedes-reeks van acht constructeurstitels. Rond de oprichter van het energiedrankjesmerk hingen tal van mysteries, maar één ding was duidelijk: als hij zich ergens mee bemoeide, volgden er successen.

Het bericht over zijn overlijden kwam op zaterdag, een dik uur voordat in Austin de kwalificatie voor de Grand Prix van Amerika begon. Tot dat moment waren er enkel geruchten dat de gezondheidstoestand van de 78-jarige Oostenrijker na een lang ziekbed plots flink was verslechterd.

Max Verstappen oogde zichtbaar aangeslagen in het interview direct na de kwalificatie. ‘Het was zwaar, voor iedereen’, zei hij. ‘Hij heeft enorm veel betekend voor Red Bull, de sport en ook voor mij.’

Dat het overlijden van Mateschitz zo’n beetje de gehele Formule 1, inclusief zijn eigen team, verraste, zei veel over hoe de multimiljardair zijn leven leidde. Hij was wars van media-aandacht en vertoonde zich zelden in het openbaar. Enkel bij de jaarlijkse Grand Prix van Oostenrijk op zijn eigen Red Bull Ring was hij standaard aanwezig.

In een simpele blokjesblouse en spijkerbroek

Hij landde dan met zijn helikopter op steenworp afstand van de baan en stapte met brede glimlach, in een simpele blokjesblouse en spijkerbroek, het circuit op. Daarna dook hij het teamgebouw in, terug naar de achtergrond.

Hij overzag alles, maar het runnen van zijn teams liet hij ondanks de vele honderden miljoenen die hij investeerde over aan anderen. Mateschitz werkte enkel met mensen die hij blind vertrouwde. In de Formule 1 was land-, streek en leeftijdsgenoot Helmut Marko bijvoorbeeld zijn adjudant. De twee waren al decennia boezemvrienden.

Alleen onder grote beslissingen zette hij zelf een handtekening, zoals onder het eerste F1-contract van Max Verstappen in 2014. Hij kon het direct goed vinden met Verstappen; de twee vonden elkaar in hun nuchtere en authentieke kijk op het leven. Dat het niet lukte om van Verstappen de jongste F1-kampioen ooit te maken, was een van de weinige doelstellingen die Mateschitz in zijn leven niet haalde.

Een maand geleden bezocht Verstappen hem nog. ‘Dat moment is nu nog specialer’, zei de tweevoudig wereldkampioen zaterdag. ‘Hij geloofde al in mij toen ik ontzettend jong was. Zonder hem zou ik niet zijn waar ik nu ben.’

Succes en grenzen verleggen

Mateschitz richtte in de jaren tachtig samen met een Thaise ondernemer Red Bull op, nadat hij het energiedrankje had ontdekt op een zakenreis in Thailand. Om zijn drankje populairder te maken, zette hij in op een verhaal rond succes en grenzen verleggen. Het bleek perfect toepasbaar op sport.

Hij richtte een enorme marketingafdeling op en pompte veel miljoenen in sporten en sporters, zodat bijzondere prestaties zouden afstralen op zijn logo met de rode stier. Hij bouwde op die manier een miljardenimperium op.

Mateschitz stond te boek als een gewiekste zakenman, voor wie geen doel te ambitieus was. Onomstreden was hij alleen nooit. Allereerst vanwege het product dat hij aan de man bracht. Artsen uiten geregeld hun zorgen over de combinatie van suiker, cafeïne en taurine in het drankje en de gezondheidsrisico’s daarvan voor met name kinderen.

Verder leidde de soms onorthodoxe manieren waarop zijn projecten succes nastreefden tot scheve gezichten. Zo kwam een trainingscentrum van Red Bull nabij Salzburg in 2008 negatief in het nieuws, omdat het werd gerund door een dokter die was veroordeeld voor zijn rol in het dopingprogramma van de DDR.

Laveren langs allerlei regels

Ook stuitte zijn aankoop van voetbalclub RB Leipzig op verzet in het Duitse voetbal. Hij laveerde langs allerlei regels die grote bedrijven en commercie uit het Duitse voetbal moesten houden. Zo omzeilde hij het verbod op commerciële uitingen in de clubnaam door niet Red Bull in naam te zetten, maar Rasenball Sport. De afkorting bleef aldus hetzelfde: RB.

Omdat Mateschitz zelf zelden van zich liet horen, verdween de sceptische zweem rond zijn sportprojecten nooit helemaal. Van al die projecten was de Formule 1 met afstand zijn belangrijkste en duurste onderneming. Al in de jaren negentig koppelde Mateschitz zijn bedrijf aan de koningsklasse, in eerste instantie als sponsor van teams en coureurs.

Eind 2004 kocht hij het team van Jaguar, doopte het om tot Red Bull en creëerde zo een team dat in minder dan tien jaar wereldtitels won (eerste titel in 2010). Zelden groeide een renstal in zo’n kort tijdbestek uit tot een topteam. Inmiddels is Red Bull niet meer weg te denken uit de koningsklasse.

Kocht én renoveerde hij het circuit

Vorig jaar bleek Red Bull in de vierjaarlijkse fanenquête van de Formule 1 het op een na populairste team, na McLaren. Naast Red Bull was Mateschitz ook eigenaar van het AlphaTauri- team (het voormalige Toro Rosso) en kocht én renoveerde hij het circuit in Oostenrijk dat nu door het leven gaat als de Red Bull Ring.

Hij had zo een enorme invloed op de Formule 1. Dat bleek ook uit de reacties na zijn overlijden. Mercedes-teambaas Toto Wolff noemde Mateschitz een visionair. Ferrari dankte hem voor zijn liefde voor de sport en F1-baas Stefano Domenicali zei dat Mateschitz de raceklasse heeft getransformeerd.

Mateschitz overleed in een seizoen dat de boeken zal ingaan als een van de bijzonderste jaren van zijn renstal. Red Bull veroverde na een Mercedes-reeks van acht jaar al officieus de constructeurstitel en zelden was een coureur zo soeverein als Max Verstappen. Hij kan in de nog resterende drie races het record voor meeste zeges in één seizoen (dertien) verbreken. Het zou het ultieme eerbetoon zijn aan Mateschitz.